Effecten zorgtechnologie: er is veel, maar onderzoek blijft nodig

Lotte Cornelisse, themacoördinator digitale zorg: ‘Wij hebben de afgelopen jaren veel onderzoek gedaan naar digitale toepassingen voor zorgprocessen, met mooie uitkomsten. Tegelijkertijd gaan de ontwikkelingen snel en moeten we ook naar nieuwe innovaties onderzoek blijven doen om daar bewijs te vinden voor meerwaarde. Dit start al in de uitprobeerfase, waarin je alleen hypotheses hebt voor verwachte effecten. In deze trajecten zet je toepassingen in waar nog geen bewijs voor is gevonden. Daar ga je anders mee om wanneer er al geaccepteerd bewijs is.’

Om de waarde van de toepassing van digitale zorg te bepalen, stelde Vilans in 2022 de Waardewaaier-methodiek op. Met deze methode kunnen onderzoekers nagaan welke bijdrage een hybride zorgproces levert aan de kwaliteit, toegankelijkheid, betaalbaarheid en duurzaamheid van de geleverde zorg. Het gaat hierbij onder andere om de kwaliteit van leven voor de cliënt, het werkplezier van de zorgwerknemers, de werkdrukverlichting en de versterking van het zelforganiserend vermogen van medewerkers en mantelzorgers. Onlangs zijn de onderzoeken die uitgevoerd zijn voor Anders Werken in de Zorg gepubliceerd.

Consortium Waardebepaling

Vorig jaar is een landelijk Consortium Waardebepalend onderzoek opgezet, dat onafhankelijk waardebepalend onderzoek uitvoert. Meer dan twintig kennisinstellingen, die praktijkgericht onderzoek doen naar de inzet van (digitale) technologische hulpmiddelen in de zorgsector, zijn daarbij aangehaakt. Namens Vilans is onderzoeker Henk Herman Nap daarbij betrokken. Hij is ook hoogleraar Value based digital care innovations aan de Eindhoven University of Technology.

‘In het afgelopen jaar hebben wij grote stappen gezet met het consortium waardebepaling’, vertelt hij. ‘Zo hebben wij samen met de trekkers en ongeveer 35 onderzoekspartijen de methodiek voor uniforme waardebepaling verder doorontwikkeld, vond er matchmaking plaats tussen onderzoeksvraag en uitvoer en hebben wij als consortium waardebepaling in een aantal maanden onderzoek gedaan naar bestaand bewijs binnen de VVT en GGZ voor onder andere:

• beeldzorg
• hybride aanreiking van medicatie
• planningssoftware
• sensortechnologie en leefpatroonmonitoring
• spraakgestuurd rapporteren

We hebben kennisgenomen van de meerwaarde, maar ook van de kennishiaten. Er is dus zeker al veel onderzocht.’ 

Geaccepteerd bewijs

Bij waardebepaling zijn veel stakeholders betrokken: van cliënten en zorgmedewerkers tot organisaties, zorgverzekeraars, zorgkantoren en gemeenten. ‘Het is cruciaal om deze betrokkenen goed in kaart te brengen en samen het meetplan te bepalen. Wat is van waarde voor hen? Uiteindelijk moet een waardebepaling uitmonden in ‘‘geaccepteerd bewijs‘’. Daarnaast nemen we natuurlijk de context en de tijd mee, naast relevante ethische waarden, zoals bijvoorbeeld de autonomie van cliënten. Bovendien vragen we ons steeds af wat de zachte én harde kosten en baten zijn. Het verandermanagement qua adoptie en acceptatie van technologie en training is essentieel voor de zorgtransformatie. Ook is werklastenverlichting nodig, terwijl een minimale bezetting soms al lastig is. We onderzoeken daarbij de impact van digitale zorg op de kwaliteit en toegankelijkheid van de zorg, maar ook op de kosten en de duurzaamheid.’