IGJ: 'Uitvoering Wet zorg en dwang verloopt nog te traag'

De uitvoering van de Wet zorg en dwang (Wzd) en de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) verloopt nog te traag. Dat blijkt uit een rapportage van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). De implementatie van beide wetten loopt vertraging op door de coronamaatregelen. Zo konden lange tijd onder andere scholingen voor zorgverleners niet doorgaan, net als de (multidisciplinaire) overleggen of consultaties door externe deskundigen.

Daarnaast werden cliëntendossiers niet tijdig omgezet volgens de eisen van het Wzd-zorgplan en is de update van het elektronisch cliëntendossier (ECD) uitgesteld.

De inspectie ziet dat zorgverleners ‘ontzettend hard werken’ en ‘zich extra inzetten’ om de twee nieuwe wetten goed uit te voeren. Zo bedenken ze alternatieven voor het toepassen van dwang en willen ze verplichte en onvrijwillige zorg verminderen. Maar de stappen vooruit zijn klein.

Problemen bij implementatie Wzd

Bij de implementatie van de Wet zorg en dwang komen de volgende problemen voor:

• In de gehandicapten- en ouderenzorg zijn er in verschillende regio’s tekorten aan gedwongen crisisopvang en aan crisisbedden.
• Er is een afwachtende houding in het verlenen van gedwongen zorg in de thuissituatie.
• Er zijn niet altijd voldoende deskundige zorgverleners beschikbaar.
• De invulling van de functies van de Wzd-functionaris en zorgverantwoordelijke verschilt.
• De inzet van externe deskundigen wordt verschillend ervaren en geregeld.
• De cliëntenvertrouwenspersoon Wzd is nog niet overal aanwezig.
• Zorgverleners ervaren veel (nieuwe) regels bij de uitvoering van de wetten.
• ICT-systemen ondersteunen registratie van dwang in de zorg onvoldoende.

Aanbevelingen IGJ

Om deze problemen bij de implementatie van de Wet zorg en dwang op te lossen doet de inspectie een aantal aanbevelingen:

1. Er moeten voldoende crisisopvang en crisisbedden beschikbaar zijn. Zorgkantoren, zorgverzekeraars en zorgaanbieders in de geestelijke gezondheidszorg, de gehandicaptenzorg en de ouderenzorg moeten daar afspraken over maken.
2. Alle partijen moeten de financiering van dwang in de zorg met elkaar regelen, zodat iedereen die dat nodig heeft passende zorg kan krijgen.
3. Een sterkere positie van de verschillende vertrouwenspersonen in de praktijk, om de rechtspositie van cliënten en patiënten te verbeteren (zo moet de cliëntenvertrouwenspersoon Wzd toegang krijgen tot locaties waar zorg wordt verleend).
4. Het ministerie van VWS moet duidelijk maken bij welke klachtencommissie cliënten terecht kunnen met klachten over coronamaatregelen die hun vrijheid beperken.

Aan de slag met implementatie Wet zorg en dwang

Om u te helpen bij de implementatie van de Wet zorg en dwang in uw zorgorganisatie ontwikkelde Vilans verschillende hulpmiddelen:

• Zo is er het voorbeeldbeleidsplan Wet zorg en dwang waarin u zelf uw eigen beleidsplan kunt maken. Tevens is deze voorzien van een implementatieplan.
• De alternatievenbundel geeft inspiratie voor passende en vrijwillige zorg aan de hand van 85 alternatieven. De bundel is een praktisch hulp- en inspiratiemiddel om de vrijheid in de zorg te vergroten.
• In dit zakkaartje leggen we uit hoe het stappenplan werkt.

Daarnaast kunt u met al uw vragen over de Wet zorg en dwang terecht op de website Dwang in de zorg en Zorg voor Beter.