Onderzoeksverslag veelbesproken artikel 2.2 Wet zorg en dwang

Artikel 2.2 uit de Wet zorg en dwang (Wzd) is een veelbesproken artikel vanwege de aanname dat er in voorkomende gevallen sprake is van overbodige handelingen en administratieve last. Tegelijk is dit artikel er nu juist gekomen om het recht van wilsonbekwame cliënten te beschermen, omdat verzet bij hen soms moeilijk zichtbaar is. Vilans deed kwalitatief onderzoek naar de werking van het artikel en komt nu met een verslag.

We spraken met betrokken naasten/cliëntvertegenwoordigers en gedreven zorgprofessionals, die gemotiveerd zijn om zeer zorgvuldig te handelen bij de inzet van bewegingsvrijheid beperkende zorgvormen. De nieuwe wet heeft als doel cliënten met dementie of een verstandelijke beperking te beschermen tegen de nadelen van onvrijwillige zorg. Het uitgangspunt van de Wet zorg en dwang is 'Nee, tenzij'. Onvrijwillige zorg is soms ook goede zorg maar een allerlaatste optie.

De zorgprofessionals ervaren de uitgangspunten van de Wzd en artikel 2.2 met het persoonsgericht kijken, de multidisciplinaire insteek en de stimulans om hierop te leren en te verbeteren als een kwaliteitsslag, die bewustwording over de inperking van bewegingsvrijheid zonder verzet creëert en vergroot. Tegelijkertijd ervaren zorgprofessionals en vertegenwoordigers regeldruk in toepassing van het stappenplan bij bewegingsvrijheid beperkende zorgvormen en gebrek aan regelruimte om tot maatwerk te komen. De uitkomsten van dit rapport worden meegenomen in de evaluatie van het stappenplan in het kader van de wetsevaluatie.

Over artikel 2.2

In artikel 2, tweede lid, Wzd, worden bepaalde vormen van zorg gelijkgesteld aan onvrijwillige zorg, ook al stemt de cliënt of zijn vertegenwoordiger in met het toepassen van die zorg, of verzet de cliënt zich niet tegen de zorgverlening. Dat betreft het gebruik van sederende medicatie die niet volgens de richtlijn worden voorgeschreven en maatregelen die de fysieke bewegingsvrijheid van een cliënt beperken. Deze maatregelen worden als zo ingrijpend beschouwd dat zij, ook als de cliënt zich er niet tegen verzet en zelfs als de vertegenwoordiger er - in het geval van wilsonbekwaamheid - mee instemt, niet zomaar in het zorgplan kunnen worden opgenomen, maar dat hiervoor het stappenplan moet worden gevolgd.