Wmo-beleid lijkt eenheidsworst maar uitvoering bewijst tegendeel

Als je de beleidsplannen van gemeenten voor het sociaal domein analyseert, lijkt het alsof gemeenten allemaal dezelfde diensten aanbieden. Maar schijn bedriegt, concluderen onderzoekers van Integraal Werken in de Wijk in de recent verschenen publicatie Dialoog en ruimte voor aansluiting beleid en praktijk. ‘Door alleen naar beleidsstukken te kijken krijg je een vertekend beeld, in de praktijk zijn er veel verschillen.’

De publicatie schetst een beeld van het sociaal domein en maakt, op basis van recent verschenen publicaties, de balans op van de 6 jaar geleden ingezette decentralisaties. De bronnen hebben elk een andere invalshoek en variëren van (promotie)onderzoek tot rapportages van het Sociaal Cultureel Planbureau en de Raad voor het Openbaar Bestuur.

Onderzoeker Lian Stouthard zegt: 'We zijn drie jaar geleden begonnen met het analyseren van de Wmo-stukken van 15 tot 20 gemeenten. Het viel ons op dat al die gemeenten ongeveer hetzelfde hebben vastgelegd. Hoe ze het opschrijven kan lang zijn of kort, maar iedere gemeente heeft bijvoorbeeld iets over preventie, integraliteit en hulp en ondersteuning op maat. Op zich ook niet vreemd want die plannen moeten wel binnen de kaders van de wet passen natuurlijk.'

4-3-3

De conclusie dat het Wmo-beleid daarom een eenheidsworst is in alle gemeenten kun je echter niet trekken. Onderzoeker Nick Zonneveld: 'Ik maak een vergelijking met voetbal. Alle teams kunnen binnen een competitie op papier met een 4-3-3-systeem spelen. Je zou dan stellen dat ze allemaal dezelfde strategie voeren. Maar als je naar de wedstrijden kijkt, zie je dat het ene team met een vooruitgeschoven verdediger werkt bijvoorbeeld. Zo is het ook met de lokale invulling van de Wmo.'

Almere, Almelo en Breda

In het rapport wordt dit geïllustreerd aan de hand van voorbeelden uit drie gemeenten (Almere, Almelo en Breda). Binnen de gemeente Almere worden de wijkwerkers betrokken bij de beleidsoverleggen en functioneert de teamleider actief als een schakel tussen beleid en praktijk. De gemeente Almelo zet de wijkteams de komende tijd meer in op vroegsignalering en samenwerking. Terwijl gemeente Breda al jarenlang het Netwerk Zorg voor elkaar Breda kent, een samenwerkingsverband waarin ongeveer twintig organisaties participeren.

Stouthard: 'Verschil in de uitvoering zit ‘m bijvoorbeeld in schaalgrootte van een gemeente of de aanwezigheid van actieve vrijwilligers en dergelijken. Onze boodschap is dan ook dat gemeenten, maatschappelijke partners en inwoners samen vorm moeten geven aan de werkwijzen en oplossingen die bij de lokale context passen. Op deze manier kan er recht gedaan worden aan de lokale verschillen. Dit betekent dat de verhoudingen tussen deze partijen veranderen. Om deze werkwijze te bestuderen pleiten we voor een manier van onderzoek doen die niet alleen inzicht geeft in het wát van gemeentelijk beleid, maar juist ook hóe dit in de praktijk vorm krijgt en op welke manier veranderingen in de invulling van sociaal beleid vorm krijgen.'