4 aanbevelingen om ouderen meer ICT te laten gebruiken
Gepubliceerd op: 28-10-2024
Een gemiste kans. Zo noemt Marije Blok het dat ouderen relatief weinig gebruik maken van de mogelijkheden van ICT. ‘In de afgelopen decennia is informatie- en communicatietechnologie (ICT) steeds meer mogelijkheden gaan bieden voor verschillende aspecten van het dagelijks leven, zoals het onderhouden van relaties, activiteiten als bankieren, winkelen of het regelen van burgerzaken. Maar ouderen profiteren daar relatief weinig van’, stelt zij in haar promotie-onderzoek. Blok doet vier aanbevelingen.
Strubbelingen van ouderen met ICT, ze zijn misschien niet zo oud als de weg naar Rome, maar dateren toch wel uit het tijdperk van de eerste afstandsbedieningen. En dus is er al veel onderzoek gedaan, weet ook Marije Blok. ‘Ik ben niet de eerste die het gebruik van ICT door ouderen onderzoekt. Wel is het perspectief van waaruit ik naar dit vraagstuk kijk, vernieuwend. Veel eerdere studies naar het gebruik van ICT door ouderen keken primair vanuit theorie op het gebied van technologiegebruik, ik onderzocht het verschijnsel vanuit een gerontologische invalshoek. Om te begrijpen hoe ouderen ICT optimaal kunnen inzetten, vind ik inzicht in wat belangrijk is bij het ouder worden essentieel. Door zo te kijken, valt te begrijpen hoe dit kan bijdragen aan hun sociaal en emotioneel welbevinden. Dit biedt vervolgens handvatten om deze groep te helpen in het succesvol ouder worden in een digitaliserende samenleving.’
Nut van ICT ervaren
Marije Blok kwam tot opvallende conclusies: ‘Hoewel ouderen vaak worden gezien als minder digitaal vaardig, lijkt dit niet de belangrijkste reden waarom zij wel of geen ICT gebruiken. Het gebruiksgemak van technologie is vaak niet doorslaggevend. Veel belangrijker is het nut dat zij ervaren. Als ouderen een ICT als nuttig of waardevol ervaren, willen zij wel vaardigheden aanleren. Ook de sociale invloed is cruciaal, die werkt direct ondersteunend of juist belemmerend. En privacy is van groot belang. Ouderen willen erop kunnen vertrouwen dat hun persoonlijke gegevens niet worden misbruikt bij het gebruik van ICT door henzelf of anderen.’
ICT geeft gevoel van controle
Hoe gebruiken ouderen ICT voor het behouden of verbeteren van hun sociaal en emotioneel welbevinden? Marije Blok: ‘Ouderen ervaren het gebruik van ICT als nuttig om zich verbonden te voelen met dierbaren; bijvoorbeeld door (samen) digitale foto’s te bekijken of deel te nemen aan WhatsApp-groepen. Daarnaast gebruiken ouderen ICT wanneer activiteiten op de traditionele manier moeilijk worden, zoals het sturen van e-mails wanneer een gesprek voeren niet meer lukt. Ten slotte kan het gebruik van ICT een gevoel van controle geven, bijvoorbeeld om bezig blijven met belangrijke hobby’s, of deelnemen aan het sociale of familieleven via online toepassingen. Ook het ophalen van herinneringen geeft een gevoel van grip op hun leven.’
4 handvatten voor gebruik ICT door ouderen
In haar onderzoek formuleert Marije Blok de volgende handvatten voor gebruik van ICT door ouderen voor ontwikkelaars van technologie, het (sociale en professionele) netwerk van ouderen en dienstverleners
- Maak het van waarde: Ontwikkel je nieuwe technologie, of speelt ICT een rol in de diensten die je aanbiedt aan ouderen? Zorg er dan voor dat een product of dienst bijdraagt aan hun sociaal en emotioneel welbevinden. Dit is een belangrijke motivatie voor ouderen om technologie te (leren) gebruiken.
- Gebruik het gebruikelijke: Robots, innovatieve gadgets en domotica werden nauwelijks genoemd door de ouderen in het onderzoek. Wel gebruikten ze laptops, tablets en smartphones; het liefst dezelfde die hun kinderen en kleinkinderen gebruiken. Gebruik dus bekende technologie als je ouderen iets nieuws wilt leren.
- Verweef in het offline leven: Het gebruik van ICT is geen activiteit op zich, maar onderdeel van het dagelijks, offline, leven. Maak het daar dus onderdeel van. Kijk samen foto’s op een tablet, of zoek online naar inspiratie voor een activiteit om vervolgens offline uit te voeren. Een voorbeeld geeft de dame die Pinterest gebruikte ter inspiratie voor creatieve activiteiten.
- Support op maat: Betuttel niet, veel ouderen zijn handig en creatief genoeg om ICT te gebruiken. Tegelijk is de zorg of ze er wel verantwoord mee omgaan, soms wel terecht. Maar pak het niet af, betrek hen erbij. Onderdeel zijn van een WhatsApp groep - soms zonder zelf actief bij te dragen – betekent vaak al veel voor een gevoel van regie en meedoen.
Marije Blok is strategisch programmamanager 'Thuis, tenzij' bij Laurens. Zij verdedigt haar proefschrift op dinsdag 5 november aan de VU in Amsterdam. Voor dit artikel is gebruik gemaakt van een artikel over haar proefschrift in het Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie. Het proefschrift is te downloaden via de website van de VU.
Deel deze pagina via:
