Akkoord ‘Samen voor Wonen en Zorg’ Friesland basis voor ouderenzorg van de toekomst

“(Kwetsbare) ouderen in Fryslân blijven zo lang mogelijk gezond, gelukkig en zelfstandig wonen met de zorg en ondersteuning die daarbij nodig is.” Zo begint een lijst met afspraken van Friese gemeenten, zorgorganisaties, woningcorporaties, huurdersverenigingen, de provincie en zorgkantoor De Friesland. Op 13 februari 2023 zetten bestuurders van deze organisaties hun handtekening onder de afspraken, opgeschreven in het akkoord ‘Samen voor Wonen en Zorg in Friesland’. Met elkaar gaan ze nu bepalen hoe die belofte waargemaakt kan worden en wat ieders rol daarin zal zijn.

De ondertekening van het akkoord is een voorlopig hoogtepunt in een samenwerking die begin 2021 is gestart, vertelt dagvoorzitter Anke Huizenga. Zij is voorzitter van de Taskforce Wonen en Zorg Friesland en bestuurder van ZuidOostZorg. “We kwamen als verschillende partijen bij elkaar in een stuurgroep en merkten dat we weinig van elkaar wisten”, kijkt ze terug. “In diverse meetups hebben we elkaar leren kennen en doelen en urgentie gedeeld.”

Mienskip

De zorg voor ouderen groeit ons boven het hoofd, constateerden de partijen. Het gaat om meer dan stenen, ook om hoe de zorg is georganiseerd. Niet alles kan meer zoals het vroeger kon. Partijen moeten samen aan de slag om een verschil te maken.

Gat vullen tussen thuis en intramuraal

Bestuurder Jan Maarten Nuijens van zorgorganisatie Kwadrant Groep vertelt hoe bestuurders van zorgorganisaties, woningcorporaties en het zorgkantoor elkaar vonden om de transitieopgave in Leeuwarden in kaart te brengen. Een extern bureau heeft onderzoek gedaan naar de verwachte toekomstige knelpunten in Leeuwarden. Nuijens: “Er zit een gat tussen thuis wonen en intramuraal verblijven. Dat gat moeten we met elkaar vullen.”

Om de knelpunten op te lossen zijn nieuwe oplossingen nodig, aldus de zorgbestuurder. Ouderen van morgen hebben andere wensen en behoeften dan ouderen van gisteren. Nuijens pleit ook voor een andere manier van aanbesteden door gemeenten: meer gericht op langdurige samenwerking en het opbouwen van een goede infrastructuur.

Wonen en zorg beter op elkaar aansluiten

Dat de zorg anders ingericht moet worden dan vroeger, klinkt ook door in het betoog van Jouke Douwe de Vries, wethouder van de gemeente Noardeast-Fryslân (bestaande uit Dokkum en 52 dorpen). De komende 20 jaar verdubbelt het aantal 75-plussers. Het aantal medewerkers in de zorg loopt terug, net als de beschikbare mantelzorgers. Als er niets verandert, loopt de zorg vast.

Wonen en zorg moeten beter op elkaar aansluiten, aldus De Vries. De gemeenschappen moeten versterkt worden, zodat mensen op elkaar kunnen terugvallen. En er moet meer aandacht komen voor preventie, zoals ook beschreven in het Integraal Zorgakkoord en het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). Gemeenten kunnen hierbij een regierol spelen, “maar we hebben de andere partijen heel hard nodig”.

Ondersteuning bij opstellen woonzorgvisie

Volgens de Nationale Woon- en Bouwagenda en het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) moeten gemeenten een woonzorgvisie opstellen die wonen en zorg bij elkaar brengt. Onderzoeker Petra de Jong sprak met de Friese gemeenten en constateerde dat de meeste daar nog niet ver mee zijn. Oorzaken zijn onder andere gebrek aan capaciteit, onduidelijkheid over de inhoud en het ontbreken van een format.

Om gemeenten te helpen heeft zorgkantoor De Friesland een ondersteuningsteam opgezet. Het team bestaat uit een data-analist, een expert op het gebied van (zorg)vastgoed en aan adviseur “gespecialiseerd in het bedenken van praktische oplossingen”. Zorginkoper Bert Bokma roept de aanwezige wethouders op om vooral gebruik te maken van de expertise van het team. Het scheelt dure externe adviseurs en doordat het team voor meerdere gemeenten werkt, kan het kennis en ervaringen delen en op meerdere locaties toepassen.

Eind 2023 in elke regio een uitvoeringsagenda

“Het belang van het plan van aanpak is dat we letterlijk onderschrijven dat we met elkaar de urgentie voelen om oplossingen te bedenken voor knelpunten in de huisvesting en zorg voor ouderen”, zegt Anke Huizenga na de ondertekening. “We gaan nu aan de slag met het doel om voor het einde van 2023 in elke regio tot een uitvoeringsagenda te komen.”

Die streefdatum is een uitdaging, erkent ze. Sommige regio’s in de provincie, zoals Leeuwarden, zijn al goed op weg. Andere hebben nog wel wat stappen te zetten. “Maar vandaag zeggen we gezamenlijk: we gaan het doen. Alle betrokken partijen met elkaar: gemeenten, zorgorganisaties, woningcorporaties, huurdersverenigingen, de provincie en zorgkantoor De Friesland. Dat is het belang van deze overeenkomst.”

Wonen en zorg voor ouderen: lokale gemeenschap benutten

Wethouder Jouke Douwe de Vries is net als Huizenga lid van de Taskforce Wonen en Zorg Friesland. Af en toe moest de taskforce er stevig aan trekken om alle partijen bij elkaar te krijgen, vertelt hij. De taskforce zal nog blijven bestaan tot het einde van het jaar, maar het meeste werk is met de ondertekening van het plan van aanpak wel gedaan. “Het is nu aan de gemeenten en regionale partijen om met elkaar plannen te maken. Ze kunnen het ondersteuningsteam daarbij te hulp roepen.”

Voor zijn eigen gemeente met meer dan vijftig kleine kernen ziet hij een flinke uitdaging. “Het is ingewikkeld om alle ouderen de woonomgeving en de zorg te blijven bieden die ze nodig hebben. We moeten kijken hoe we de kracht van de lokale gemeenschap daarbij optimaal kunnen benutten. Met de woningcorporatie kijken we wat er nodig is op woongebied en met de zorgorganisatie hoe zij mensen goed van dienst kunnen zijn. Dat zal op een ander manier moeten dan voorheen.”

Gezamenlijke opdracht: wonen en zorg voor ouderen goed regelen

Namens het zorgkantoor is Bert Bokma “erg blij” met het akkoord. Het heeft even tijd gekost om alle partijen bij elkaar en op één lijn te krijgen, vertelt hij. “We zijn begonnen met de zorgaanbieders. Later zijn de woningcorporaties erbij gekomen. Ze leerden elkaar kennen en er kwam steeds meer begrip voor elkaars knelpunten, én het besef dat we een gezamenlijk opdracht hebben om wonen en zorg voor onze ouderen goed te regelen.”

Enkele dagen na de ondertekening van het akkoord ‘Samen voor Wonen en Zorg in Friesland’ is er bij De Friesland een marathonsessie met alle stakeholders in Leeuwarden. “Op basis van data en onderzoek kijken we naar wat er straks nodig is en wat er dan nu nog ontbreekt”, legt Bokma uit. “Aan de hand van scenario’s en met de kaart van de stad op tafel onderzoeken we wat er moet gebeuren en welke mogelijkheden er zijn. Het ondersteuningsteam kan daarbij helpen.”

De Friese aanpak kan een voorbeeld voor de rest van Nederland zijn, vindt Bokma. Zilveren Kruis, het moederbedrijf van De Friesland, omarmt de werkwijze. “Het streven is dat elke gemeente aan het einde van 2023 een woonzorgvisie en een uitvoeringsagenda met andere partijen heeft. Daarna is het belangrijk dat de partijen elkaar blijven ontmoeten en dat het overleg wordt geborgd. Alleen samen kunnen we de uitdaging waar we voor staan aan.”

Door: Jos Leijen

Over RegioKracht in de zorg

RegioKracht in de zorg richt zich op het versnellen van de transitie die nodig is om de zorg en ondersteuning aan ouderen en mensen met een beperking toegankelijk te houden. lees meer over het programma RegioKracht in de zorg.