Het woord van 2020: veerkracht

Een ritueel aan het einde van een jaar is het zoeken naar het woord van het jaar. Een karakteristiek woord. Persoonlijk zie ik sneller jeukwoorden: woorden waarmee we denken elkaar te begrijpen, maar waar we ieder onze eigen betekenis aan geven. Woorden die eerder bijdragen aan misverstanden dan aan verbinding. Maar dit jaar is er een woord dat keer op keer opduikt en resoneert: veerkracht. Het concept Positieve Gezondheid geeft hiervan een mooie omschrijving: het vermogen je aan te passen en je eigen regie te voeren, in het licht van de sociale, fysieke en emotionele uitdagingen van het leven. In haar blog gaat Vilans-adviseur Femke de Wit in op veerkracht en blikt ze vooruit op 2021.

In presentaties en workshops laat ik vaak een foto van een bochtige bergweg zien. Een metafoor voor de weg die we vaak voor ons zien, terwijl we dachten op een rechte snelweg te rijden. Om niet van de weg te raken is meebewegen en aanpassen nodig: veerkracht. Naast de uitdagingen die het leven ons toch al biedt, bracht 2020 met de coronapandemie een enorme extra uitdaging. Op alle vlakken van het leven, hoewel gezondheid in de schijnwerpers kwam te staan.

Enorme zorgbehoefte

Het appel op de zorg is enorm. Scheiding tussen werk en privé vervaagt, niet alleen omdat er heel hard gewerkt wordt, maar ook vanwege de precaire positie die zorgmedewerkers hebben: de angst om ziek te worden, de angst om het virus mee naar huis of juist naar het werk te nemen. Ook de kwetsbaarheid van cliënten in langdurende zorg en de toewijding en compassie waarmee zorgmedewerkers hun werk doen, werden dit jaar extra belicht.

Taakeisen versus hulpbronnen

In een kleinschalig onderzoek naar het welbevinden van zorgmedewerkers in deze tijd voerden we gesprekken met medewerkers van verschillende disciplines in drie instellingen voor gehandicaptenzorg. We vroegen naar welke taakeisen en hulpbronnen deze periode kenmerken, en wat hen helpt om balans te vinden. Het bracht een scala aan ervaringen en inzichten naar voren. Een voorproefje uit een publicatie over dit onderzoek dat binnenkort verschijnt: 'Erkenning geven dat het zwaar is, dat het nu pittig is, wordt gewaardeerd. Gezien worden, dat je extra diensten draait, dat je op een andere plek werkt dan waar je gebruikelijk werkt.' Over de rol van de manager werd verder gezegd dat steun en (digitale) aanwezigheid in deze periode extra belangrijk is. Ook de rol van communicatie binnen de crisisorganisatie werd genoemd: er is behoefte aan communicatie die helder en éénduidig is, niet te veel maar ook niet te weinig, die handvatten biedt voor de vele dilemma’s waar medewerkers mee om moeten gaan.

Wens voor 2021

Sociale, fysiek en emotionele uitdagingen. Een bergweg die we begin 2020 nooit hadden kunnen voorzien. Mijn wens voor het nieuwe jaar: dat we onszelf verrassen met onvermoede bronnen van veerkracht. En dat we, als de weg extra steil of bochtig is, elkaar zien en de - virtuele - hand reiken.