‘Een duurzame bedrijfsvoering gaat over anders kijken’
Gepubliceerd op: 12-11-2024
Een duurzame bedrijfsvoering werkt in alles door: van duurzame materialen bij huisvesting tot scheiden van afval en ruilkasten. Het gaat vooral om bewuste keuzes maken, vindt de Hartekamp Groep. Is duurzaamheid groot? Begin met iets kleins en doe het samen, is hun advies. Laat je inspireren door hun aanpak en resultaten.
Michel Schapers, manager huisvesting, facilitair en ict: ‘Toen ik in 2019 in dienst kwam, waren net twee locaties gecertificeerd voor brons op de Milieuthermometer Zorg (zie kader ‘Green Deal en Milieuthermometer Zorg’). Bij VUmc had ik een vergelijkbaar traject begeleid. Hier moest het toen nog meer plek krijgen.’
Annemiek Groenendijk, coördinator #GroenBezig, vult aan: ‘Er was in 2019 een externe adviseur die de Green Deal trok. De diversiteit van de onderwerpen sprak me aan en ik heb me laten scholen op verschillende onderwerpen.’ Annemiek vertaalt duurzaamheidsambities naar de praktijk. Ze werkt hiervoor samen met verschillende collega’s in een multidisciplinair Green Deal team.
Prioriteren op basis van impact
Michel: ‘We kijken wat we als afdeling Huisvesting, Facilitair & ICT centraal kunnen organiseren voor de hele organisatie. De impact van je activiteiten op je CO2-voetafdruk helpt prioriteren. Huisvesting is bijvoorbeeld meer dan de helft van die voetafdruk. Het gaat dan om bewuste energiebesparende keuzes, zoals ledverlichting, zonne-energie en duurzame materialen gebruiken bij de inrichting.
Ook hebben we samen met onze externe vervoerder NOOT naar cliëntenvervoer gekeken. Zij zetten nu elektrische bussen in voor het vervoer en met logischere routes zijn er zo min mogelijk vervoersbewegingen.’
Met een reiskaart worden cliënten gestimuleerd om na te denken over reizen van wonen naar dagbesteding. Michel: ‘We benadrukken de zelfstandigheid door hen zelfstandig met de fiets of met openbaar vervoer te laten reizen. Om cliënten daar zo veel mogelijk bij te betrekken hebben wij een “Reiskaart” voor hen ontwikkeld. Naast wat wij centraal kunnen doen, kijken we bij welke initiatieven we cliënten en medewerkers kunnen betrekken.’
Cliënten en medewerkers betrekken bij duurzame initiatieven
Als je cliënten enthousiast kunt krijgen voor een onderwerp als duurzaamheid, dan gaan ze een stimulerende functie vervullen naar medewerkers toe. Ze corrigeren medewerkers als ze afval in de verkeerde bak gooien of het licht niet uitdoen. Als wij dat moeten doen, moeten jullie dat ook, zeggen ze dan. Annemiek: ‘Onze bewoners wisten al veel over dit onderwerp. Heel leuk om te zien! Zo zijn ze zelf met ruilkasten voor spullen aan de slag gegaan. Als je er iets uithaalt, leg je er ook iets in. Daar wordt veel gebruik van gemaakt.’
Praktisch boekje voor bewoners
Verder heeft Annemiek op basis van de Milieuthermometer Zorg een boekje gemaakt, speciaal voor bewoners. Op iedere locatie is een enthousiaste cliënt tot ambassadeur benoemd. Ze leren als bewoner in gesprek te gaan met de andere bewoners over onderwerpen in het boekje, zoals hoe lang iemand doucht.
Bekijk het Duurzaamheidsboekje voor cliënten
Leuke en leerzame workshops over afval
Vanuit het cursuscentrum van de Hartekamp Groep organiseren twee collega’s ook workshops over afval bijvoorbeeld. Ze komen op afspraak naar een locatie met een berg afval. Ze laten bewoners bijvoorbeeld een rokje zien en vragen hen waar het van gemaakt wordt uit het afval dat er ligt: van plastic flessen. ‘Ze beseffen dan waarom we plastic inzamelen; het kan hergebruikt worden. Dan worden ze enthousiast en medewerkers ook, want zij krijgen dit ook gelijk mee’, vertelt Annemiek.
Een ander initiatief is een escapespel: Bewoners lopen door een woning: de één kijkt of er een dubbele spoelknop op het toilet is, de ander kijkt naar verlichting of test of ze een waterbesparende douchekop hebben.
Enthousiaste verhalen verspreiden
Alle enthousiaste verhalen vertelt Annemiek ook op de andere locaties om hen zo te inspireren en ze deelt verhalen op intranet met foto’s. Bijvoorbeeld van een diploma-uitreiking aan een cliënt die de afvalverwerking op zich heeft genomen: bakken in de schuur waarin het afval gescheiden kan worden en alles netjes houden. ‘Een cliënt op een andere locatie wil dit dan misschien ook. Zo breidt het zich steeds verder uit.’
Duurzaamheid verankeren in je visie en strategie
In de vernieuwde strategie 2025-2030 van de Hartekamp Groep is duurzaamheid als anker van de bedrijfsvoering benoemd. Michel: ‘Het betekent vooral: werken aan een andere mindset, een andere manier van kijken naar je bedrijfsvoering. Je doet het er niet naast. Duurzaamheid is een vanzelfsprekend onderdeel van de manier waarop je je organisatie inricht en de activiteiten die je daarin onderneemt. Je kijkt niet altijd waar je kunt besparen, maar welke keuzes je kunt maken qua materialen die langer meegaan of minder onderhoud nodig hebben. Je investeert aan de voorkant en verdient door lagere exploitatiekosten ook weer geld terug.’
Samen doen, intern en extern
Vastgoed, facilitair en ICT is één groot multidisciplinair team. In de praktijk zorgt het voor een natuurlijke samenwerkingsomgeving. ‘Je komt elkaar vaker tegen en je vraagt makkelijker om mee te kijken, mee te denken of iets voor elkaar te doen als die ander toch naar een locatie gaat’, vindt Annemiek.
Uniek is hoe wij duurzaamheid met collega’s samen doen. Dat is niet overal zo.
In de regio werken ze samen met een aantal andere zorgorganisaties. Ze wisselen kennis, tips en ideeën uit. Denk aan een afvalpreventieplan waar de ander nog mee aan de slag wil. Of resultaten van een pilot met wasbare incontinentieluiers. Annemiek: ‘Samen kom je 3 stappen verder.’ Er wordt nog gekeken naar een online verzamelpunt om kennis beter te kunnen delen.
Uitdagingen duurzaamheid
‘Nieuwe initiatieven blijven bedenken, is wel een uitdaging. En hoe je een onderwerp weer positief op de kaart zet zonder het gevoel van moeten te geven’, geeft Annemieke aan. Ook blijft uitleg belangrijk waarom je bepaalde keuzes maakt. ‘Nu hebben we bijvoorbeeld één leverancier (Zorgboodschap) voor boodschappen die twee keer per week komt in plaats van de hele dag door vrachtwagens van verschillende grootgrutters die af en aan rijden naar 40 locaties. En er was een enorme facturenstroom ontstaan door alle verschillende leveranciers. Dit moet je wel uitleggen aan medewerkers en dan begrijpen ze het ook. Anders lijkt het op bemoeizucht.’
Belangrijke tip
Zorg dat je iemand in je organisatie hebt die de aanjager is, en tijd heeft of krijgt om initiatieven te coördineren, kennis te delen en voorlichting te geven. Geef die persoon niet alleen verantwoordelijkheden, maar ook bevoegdheden om beslissingen te nemen.
Green Deal en Milieuthermometer Zorg
De Hartekamp Groep is vanaf 2018 actief bezig om haar CO2-voetafdruk te verminderen en heeft in november 2023 de Green Deal 3.0 ‘Samen werken aan duurzame Zorg’ ondertekend. Het duurzaamheidsbeleid wordt in verschillende beleidsnotities verwoord, zoals het inkoopbeleid, strategisch huisvestingsplan, duurzaam vastgoedbeheer, mobiliteitsbeleid, HR-beleid en participatiebeleid. Zie ook het kader ‘Duurzaamheid verankeren in je visie en strategie’.
Het Milieuplatform Zorg (MPZ) heeft een milieumanagementsysteem ontwikkeld voor de zorg om concreet aantoonbaar te maken of je aan de verplichte en optionele eisen voldoet. Via de Milieuthermometer wordt een zorginstelling gecertificeerd op het niveau brons, zilver of goud. Het systeem omvat onderwerpen, zoals milieumanagement, energie, water, lucht, afval, voeding, schoonmaak, vervoer, inkoopbeleid en vastgoed.
De Hartekampgroep heeft voor 9 locaties het Milieuthermometer-certificaat zilver behaald. Dit betekent dat ze de verbeterdoelen die ze meekregen vanuit de status brons hebben weten aan te pakken. Dit ging bijvoorbeeld over een nieuw afvalpreventieplan en inkoopplan.
