Is AI bezig aan een opmars in de langdurige zorg?

Onder AI vallen technische systemen die intelligent gedrag vertonen door hun omgeving te analyseren en acties te ondernemen. Dit intelligente gedrag is mogelijk door de inzet van algoritmen. Dit zijn instructiesystemen voor het oplossen van specifieke problemen. 

Waar staan we met AI?

In de afgelopen decennia hebben de investeringen in AI geleid tot vele praktische toepassingen, services, producten en processen. Zo speelt AI een rol bij het filteren van spam uit je mailbox, routeadvies via Google Maps en het gericht aanbieden van online advertenties. Toch staat de ontwikkeling van AI ook nog in de kinderschoenen. Terwijl sommige huidige AI-systemen de indruk kunnen wekken dat ze echt intelligent zijn en (nieuwe) problemen kunnen oplossen zoals mensen dat kunnen, zijn het niet meer dan krachtige rekentools die effectief zijn in hele specifieke situaties. De ontwikkelingen gaan echter snel, en ideeën over de betekenis, meerwaarde en grenzen van AI zijn continu in ontwikkeling.

• Bekijk de projectpagina Datagedreven zorg

Belofte 1: diagnostiek en behandelkeuze

De grote vraag is dan ook hoe AI goed kan worden toegepast in de zorg. Een van de grootste beloften is dat AI zorgprofessionals kan helpen bij het diagnosticeren van ziekten of aandoeningen, het beoordelen of voorspellen van het verloop hiervan en het kiezen van de behandeling die de grootste kans op de gewenste resultaten geeft. Het Trimbos-instituut ondersteunt instellingen binnen de GGZ (geestelijke gezondheidszorg) bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van tools die de kans op een ziekenhuisopname, depressie of suïcidepoging bij cliënten kunnen voorspellen. Wel is men hier vooral nog in de fase van ontwikkelen en uitproberen. Deze toepassingen worden dus nog niet in de alledaagse praktijk ingezet.  

Belofte 2: preventie en sociaal contact

Een andere belofte van AI is dat het kan bijdragen aan ziektepreventie en gezondheidsbevordering. AI analyseert het gedrag van gezonde burgers of cliënten met een bepaalde aandoening en kan zodoende kansen op bepaalde aandoeningen berekenen of voorspellen hoe ‘gezond gedrag’ het beste kan worden aangemoedigd. Binnen zorginstellingen en in de thuissituatie worden in de toekomst mogelijk steeds vaker geavanceerde pratende en bewegende robots ingezet die ondersteunen bij dagelijkse activiteiten en uitdagingen, zoals eten, drinken en lichamelijke verzorging. Denk hierbij ook aan robots die een praatje maken met de cliënt of herinneringen aan vroeger oproepen.

Gaat AI zorginhoudelijke experts vervangen?

Vanwege de sterke groei van de vraag naar zorg en de krimpende arbeidsmarkt verwachten we dat de investeringen en mogelijkheden op het gebied van AI zullen blijven toenemen. Toch stellen experts dat het onwaarschijnlijk is dat zorginhoudelijke experts in de nabije toekomst door AI zullen worden vervangen. Zo is het relatief eenvoudig om intellectuele prestaties zoals schaken of een IQ-test op het niveau van volwassenen door AI te laten evenaren. Maar tegelijkertijd is het moeilijk of zelf onmogelijk om AI de vaardigheden van een peuter te geven als het gaat om motoriek en perceptie. 

Betekenis toekennen blijft mensenwerk

We verwachten dat AI eerder diagnostische functies en complexe beslissingen van zorgprofessionals zal gaan ondersteunen of overnemen, dan dat het zal helpen bij het aantrekken van steunkousen of het voeren van een warm of moeilijk gesprek met de cliënt. Bovendien zal de behoefte aan menselijke aandacht niet zomaar verdwijnen, zelfs niet bij beslissingen, handelingen en zorgtaken waar AI heel goed in is. Het blijft mensenwerk om betekenis toe te kennen aan data en adviezen van AI en om eindverantwoordelijkheid te dragen voor beslissingen en handelingen in de zorg.

In dit artikel hebben we beschreven wat AI eigenlijk is en wat voor kansen we zien in de zorg. In het volgende artikel in deze reeks vertellen we meer over specifieke voorbeelden in de langdurige zorg in Nederland die al worden toegepast.