Maak van infectiepreventie een gezamenlijke verantwoordelijkheid

Hygiënisch werken en infectiepreventie is samenwerking. De leidinggevende, de aandachtsvelder en het team spelen er allemaal een rol in. Het is belangrijk dat alle collega’s zich verantwoordelijk voelen en helpen om de verspreiding van bacteriën en virussen te voorkomen. Nicolet van Eerd en Patricia van den Brink (organisatiecoaches) begeleiden organisaties en teams om infectiepreventie onder de aandacht te brengen en te houden. Dit doen zij namens ActiZ en V&VN in het programma Samen werken aan infectiepreventie. Zij delen hun ervaringen en tips voor leidinggevenden om samenwerking te verbeteren en infectiepreventie te versterken.

Omgekeerde piramide

De metafoor van de omgekeerde piramide is een goede manier om infectiepreventie in de organisatie te versterken. Nicolet: “De betekenis ervan is dat niet top down tegen de teams wordt gezegd wat ze moeten doen. Maar juist omgekeerd: aan de teams vragen: wat heb je van mij nodig om het goede te doen. Deze kijk op veranderen en verbeteren in de organisatie zet het zorgproces en de relatie tussen cliënt en zorgverleners op de eerste plaats.”

Waarom is deze manier van kijken zo belangrijk voor goede infectiepreventie? “Realiseer je dat alles wat er moet gebeuren rond hygiënisch werken vooral de mensen betreft die in de zorg staan”, zegt Patricia. “Hoe dichter je bij de cliënt staat, hoe meer er op je bordje komt. En dat is niet eenvoudig want goed hygiënisch werken raakt vrijwel al het dagelijkse handelen. Het principe van de omgekeerde piramide brengt de medewerkers zelf aan zet. Wat motiveert jullie, wat vinden jullie dat er moet verbeteren? Sluit je hier als leidinggevende en stafmedewerker op aan; je waardeert, je faciliteert, je organiseert. In plaats van het van bovenaf regels en richtlijnen vaststellen en invoeren.”

Bij het ondersteunen van organisaties benadrukken Patricia en Nicolet het belang om vanuit de teams en het contact tussen zorgverlener en client te beginnen. De metafoor van de omgekeerde piramide helpt om inzicht te krijgen in de eigen rol. “Dan ontstaan ineens nieuwe inzichten over hoe medewerkers hun eigen rol bij infectiepreventie anders kunnen aanvliegen”, zegt Nicolet. “Het is altijd leuk om deelnemers zo gemotiveerd weg te zien gaan om de volgende dag op een andere manier aan de slag te gaan.”

Niet willen of niet kunnen?

Niet structureel de juiste dingen doen op het gebied van infectiepreventie ziet er soms uit als een interesseprobleem. “Maar dat is het niet”, zegt Patricia. “Het lukt niet altijd om de regels voor infectiepreventie consequent te blijven volgen. En dat ziet er dan misschien uit als ‘niet willen’, maar het is de hectiek van alledag die in de weg zit. Juist daarom is het belangrijk het onderwerp onder de aandacht te blijven brengen en te blijven uitleggen waarom het belangrijk is. Omdat bewoners in de langdurige zorg dicht op elkaar wonen en een verminderd afweersysteem hebben. Dit zorgt voor een hoog risico op infecties en verspreiding ervan.”

Maar wie heeft hierin dan welke rol? Dat er een aandachtsvelder is, betekent niet dat anderen het onderwerp kunnen loslaten. Leidinggevenden horen voorbeeldgedrag te vertonen. Iedereen op de werkvloer hoort elkaar aan te spreken op momenten dat de regels voor verantwoorde infectiepreventie niet worden nageleefd. En ook het bestuur heeft een rol, om leidinggevenden en teams te vragen wat zij nodig hebben om hun werk op dit gebied goed te kunnen doen – en dit ook te faciliteren.