Match en mismatch in interprofessioneel samenwerken

Gemakkelijk is het niet altijd. Professionals werken steeds meer samen over de grenzen van disciplines en organisaties heen. De uitdagingen van complexe zorg en ondersteuning vragen steeds meer om deze interprofessionele samenwerking. Naast professionele kennis en kunde is het belangrijk om ook persoonlijke gevoelens, drijfveren en denkbeelden te kunnen benutten. Vilans-adviseur Martijn Simons deed er onderzoek naar. Zijn advies: elkaar écht zien, horen en kennen!

Vaak wordt bij interprofessionele samenwerking gedacht aan het benutten van elkaars professionele kennis, expertise of vaardigheden. Er zit wel een addertje onder het gras, heeft Martijn Simons ervaren. ‘Ook al zit het goed met het samenwerken vanuit professionele kennis en kunde, als persoonlijke gevoelens, uitgangspunten en denkbeelden te veel van elkaar verschillen zal er nog steeds een drempel zijn om goed samen te werken.’

Maak ruimte in je professionele leven

‘Problemen ontstaan doordat dit onbesproken blijft. Vaak noemen we dat de onderstroom in samenwerking. Deze onderstroom heeft ruimte nodig om bespreekbaar te kunnen worden. Dat is belangrijk voor samenwerking omdat emoties, persoonlijke overtuigingen en referentiekaders ook doorwerken in je professionele leven.  Wanneer dit onbesproken blijft is dat niet alleen maar jammer, het belemmert of stagneert zelfs samenwerking. Laat daarom naast expertise en functies ook persoonlijke ervaringen en gevoelens onderwerp van gesprek te zijn.’

Match en mismatch

Martijn Simons onderzocht in interviews deze persoonlijke gevoelslagen. ‘Ik vroeg mensen naar momenten die hen geraakt hadden in interprofessionele samenwerking. Door stil te staan bij de kern van hun ervaringen, kreeg ik beeld van match, de ervaringen van sympathie, en mismatch, de ervaringen van antipathie.’

Kern van zorg

Mensen ervaarden match als zij gemeenschappelijke gronden zochten en vonden. Martijn Simons: ‘Er is sprake van een goede sfeer als professionals gemeenschappelijke interesses, gedeelde taal of gedeelde perspectieven vinden. Sommigen spraken over de mogelijkheid om samen de ‘kern van zorg’ te raken. Samen weten waar het je om te doen is. Ook dat iemand zich gewaardeerd voelt, of ervaart dat iemand nieuwsgierig en open zijn belangrijke elementen voor het vinden van een match in interprofessionele samenwerking.’

Verborgen agenda’s

Dan de mismatch. ‘Misschien nog wel spannender en interessanter’, lacht de onderzoeker: ‘Die kan ontstaan wanneer mensen wantrouwen voelen bij een samenwerkingspartner of juist die ander wantrouwen. Denk aan gevoelens over verborgen agenda’s of een gebrek aan openheid, maar ook het idee dat een ander niet capabel genoeg is. Ook als er strijd of irritatie is, kunnen mensen mismatch ervaren. Wederkerigheid ontbreekt dan en gesprekken worden veelal discussies.’

Erkenning

Martijn Simons kaart nog een oorzaak van mismatch aan: ‘Het gevoel dat de ander je niet ziet of hoort. Of een gebrek aan professionele erkenning. Bijvoorbeeld doordat je gebrek aan empathie ervaart of dat je werk wordt ondergewaardeerd, waardoor je het gevoel van uitsluiting of , eenzaamheid krijgt en een gebrek aan steun ervaart.’

Van de oude stempel

Vastgeroeste opvattingen, overtuigingen en beelden die vaak onbewust de overhand nemen houden samenwerkingspartners niet zelden gevangen, constateert hij: ‘Bijvoorbeeld over hoe het moet en dat we anderen vastpinnen op beelden als ‘die is van de oude stempel’, ‘die is saai’, ‘die is altijd een uitdaging om mee samen te werken’, ‘die doet altijd moeilijk’ en ga zo maar door.’

Maar hoe los je dat dan op? Elkaar echt willen zien, horen en kennen. En ook jezelf laten zien, horen en kennen in samenwerking, vindt Martijn Simons. ‘Deze ervaringen blijven vaak alleen denken en voelen. Mensen houden die voor zich en ze worden dus niet verteld en gedeeld. Zeg nou zelf: wanneer hebben we het nu eigenlijk echt met elkaar over de momenten waarop het schuren en knetteren in samenwerking je raken en waar je dan eigenlijk echt door geraakt wordt? Wanneer wisselen we uit over de kennis die besloten ligt in de momenten waar je ’s nachts van wakker ligt? Eigenlijk nooit. Volgens mij moeten we het lef, de interne kracht en een vorm vinden waarin we dit onderwerp van gesprek maken. Laten we een professionele setting creëren waarin we leren om hierover te denken, te voelen én te praten.’