Met nieuwe Toezichtsvisie kijkt Laverhof over organisatiegrenzen heen

Een nieuwe Toezichtsvisie zorgt bij zorgorganisatie Laverhof in Noordoost Brabant voor een grote ommekeer. Sinds januari kijkt ook de Raad van Toezicht meer over de grenzen van de organisatie heen. ‘Het begint met de expliciete opdracht aan je bestuurder om samenwerking serieus te nemen’, aldus de voorzitter van de Raad van Toezicht, Miriam Dragstra.

Bestuursvoorzitter van Laverhof, John Moolenschot, schetst eerst een beeld van de samenwerkingsverbanden, zowel regionaal als domeinoverstijgend. ‘IedereenZorgt is voor ons een van de belangrijkste netwerken, en daar zit ik ook in het dagelijks bestuur. Aan deze sectorale tafel met twaalf VVT-organisaties werken we via programmalijnen aan het toekomstbestendig maken van de zorg in Noordoost Brabant. Ook zit Laverhof in twee bredere subregionale netwerken en maak ik als themahouder vanuit IedereenZorgt deel uit van het Regionale Samenwerkingsoverleg (RSO), dat in oprichting is. Los daarvan zijn er ook lokale samenwerkingen en coalities rondom IZA en WoZo.’

Nieuwe visie op toezicht

Samenwerken in regionale netwerken heeft ook gevolgen voor het houden van toezicht. Daarom besloot de Raad van Toezicht van Laverhof vanaf begin dit jaar dit onderwerp een plek te geven in een nieuwe Toezichtsvisie. Voorzitter Miriam Dragstra: ‘In de vorige visie ging het over toezicht houden op de relatie met stakeholders. Dat is wat anders dan het toezicht houden op het samenwerken in een netwerk. Dit nieuwe toezicht hebben we bewust op hoofdlijnen geformuleerd en dat ligt op één A4 naast ons tijdens ons overleg. Ook staat het onderwerp regionale samenwerking standaard op de agenda. Een paar dagen na het overleg reflecteren wij daar als toezichthouders nog op: hoe ging de vergadering en hebben we aandacht voor netwerken en samenwerking gehad?’

Grote ommekeer

Hiermee vergroot de Raad van Toezicht, in vakjargon, zijn handelingsrepertoire. Bestuursvoorzitter Moolenschot spreekt van een grote ommekeer in de governance: ‘Voorheen was de continuïteit van de eigen organisatie in de Toezichtsvisie het grootste goed. Nu is dat vertaald in: Laverhof kijkt over de grenzen van de eigen organisatie heen. Natuurlijk kijk je nog naar wat dat voor je eigen organisatie betekent, maar je richt je blik met name op de maatschappelijke opgaven.’ Miriam Dragstra: ‘Waarbij we ons ook moeten realiseren dat de uitdagingen in de sector en de maatschappij niet alleen bij zorgorganisaties neergelegd kunnen worden. Tegelijkertijd hebben we als RvT wel met die uitdagingen rekening te houden.’

Dragstra benadrukt dat zo’n ommekeer begint bij de bestuurlijke opdracht die je als RvT meegeeft: ‘Het start met een expliciete opdracht aan je bestuurder om samenwerking serieus te nemen. Het is belangrijk dat de organisatie de maatschappelijke opgave zelf gaat voelen en begrijpen, en daar heeft de bestuurder een grote rol in. Vervolgens hoort het ook thuis op de gesprekstafel met de Raad van Toezicht.’

Zoektocht

Ook in de herijking van de strategie van Laverhof ligt het als thema op tafel. De RvT-voorzitter erkent dat het een zoektocht is: ‘Dat je samenwerkt wil niet zeggen dat je eenduidig weet welke beslissingen je moet nemen en wat je te doen staat. Onze nieuwe visie op toezichthouden opent wel andere manieren van kijken en daardoor gaan we veel meer het gesprek met elkaar aan over samenwerking. Het kost wel veel tijd, niet alleen bestuurlijk maar ook in de lagen eronder. Is dat houdbaar en kunnen we dat slimmer doen? Daar zijn we ook zoekende in.’

Meenemen in de beweging

Beide voorzitters zien het als een beweging die is ingezet richting een nieuwe vorm van governance. Als goed voorbeeld van die beweging noemen ze de bijeenkomst van IedereenZorgt, waarin alle raden van bestuur en een afvaardiging van de raden van toezicht elkaar ontmoetten en samen in gesprek gingen. Die bijeenkomst leverde Miriam Dragstra als toezichthouder een verdiepende blik op het netwerk op: ‘De chemie tussen bestuurders en ambitie om dit samen te klaren, viel echt op. Ook keek ik naar de expertise en hoever men de diepte in durfde te gaan en zag ik ruimte voor de pijnpunten. Door die bespreekbaar te maken heb je niet meteen de oplossing, maar kun je wel je minimale randvoorwaarden neerleggen.’

Bestuurder Moolenschot: ‘In dat samenwerkingsverband investeren we veel in de relatie en de gelijkwaardigheid tussen kleine en grote organisaties. Wat kom je halen en brengen, en kan ik daarmee ‘thuiskomen’? Dan is het van belang om transparant te zijn en vertrouwen op te bouwen. Vanuit dit samenwerkingsverband faciliteren we ook de nieuwsbrieven en adviesaanvragen voor onze adviesorganen. Zo heeft iedereen dezelfde uitgangspunten, en kunnen de eigen organisaties en de raden van toezicht op dezelfde wijze meegenomen worden in de beweging die we maken.’

Dilemma’s

Tegen welke dilemma’s loop je aan? Eerlijk antwoordt toezichthouder Dragstra: ‘Voor cliënten kan samenwerking alleen maar goede dingen opleveren. Maar samenwerken gaat uiteindelijk ook om de keuzes die je maakt voor je eigen financiële continuïteit en je aantrekkelijkheid voor medewerkers. Dat zijn dilemma’s, maar dat wil niet zeggen dat we, omdat het ten koste kan gaan van onze eigen organisatie, geen keuzes in het grotere belang zullen maken.’ Bestuurder Moolenschot: ‘Dat samenspel tussen binnen en buiten je organisatie moet dynamisch blijven. Als organisatie moet je zorgen dat je op orde blijft om een bijdrage te kunnen leveren aan het netwerk.’ 

Vertrouwen in het collectief

‘Met de Green Deal stonden we als Raad van Toezicht afgelopen jaar voor de beslissing of we een eigen koers zouden gaan varen of dat we ondanks de vertraging vanuit het samenwerkingsverband dit toch samen met het netwerk zouden blijven doen’, vertelt Miriam Dragstra, ‘Als RvT van Laverhof vinden we duurzaamheid heel belangrijk en we baalden van de vertraging die we door de afspraken binnen de samenwerking oplopen, maar we hielden vertrouwen dat het collectief uiteindelijk meerwaarde heeft.’ Bestuurder Moolenschot sluit af: ‘Je moet als Raad van Bestuur en Raad van Toezicht soms even afwachten, zodat je daarna samen kunt versnellen.’