Positieve Gezondheid en Samen beslissen combineren: kan dat?

Babette van Rheenen studeert Vitality and Ageing aan de Universiteit Leiden. ‘Mijn kwalitatieve onderzoek heb ik uitgevoerd bij Vilans. Ik heb daarvoor gesprekken gehouden met tien professionals uit de ouderenzorg. Onder andere een klinisch geriater en een wijkverpleegkundige. Ik heb hen bevraagd over de kansen en uitdagingen die zij zien voor het combineren van deze concepten. In theorie kan het mooi klinken, maar het gaat erom of je ook goed de vertaalslag kan maken naar de praktijk.’  

Overeenkomsten en verschillen

In theorie lijken er in ieder geval voordelen te zijn. Van Rheenen: ‘Beide concepten gaan uit van persoonsgerichte zorg. Wat is nou echt belangrijk voor iemand met een langdurende zorgvraag? Met name bij ouderen met meerdere aandoeningen is het belangrijk om dit te achterhalen. Bij Positieve Gezondheid faciliteert de professional het gesprek waarin de oudere aangeeft welke levensgebieden voor hem belangrijk zijn om iets mee te doen. Bij Samen beslissen brengt de professional, samen met de oudere, behandelopties en voor- en nadelen in kaart.’ 

‘Ouderen kennen zichzelf het beste’

Het combineren van de twee concepten kan volgens de professionals bij de ouderen goed werken. ‘Ouderen hebben veel levenservaring. Zij kennen hun lichaam en eigen doen en laten het beste. Daar sluiten zowel Positieve Gezondheid als Samen beslissen goed bij aan. Toch zijn er ook uitdagingen. Sommige ouderen zijn best wel terughoudend. Zij zijn soms geneigd om een arts of andere zorgprofessional als autoriteit te zien, terwijl bij beide concepten de inbreng van de oudere erg belangrijk is.’  

‘Samen beslissen kan goede vervolgstap zijn’

De concepten zouden elkaar kunnen versterken. Van Rheenen: ‘Door het toepassen van Positieve Gezondheid weet de professional wat voor de oudere echt belangrijk is. Een aantal professionals gaf aan dat het daarna nog lastig is om een vervolgstap te zetten. Samen beslissen zou daarin een goede rol kunnen vervullen. Bijvoorbeeld door met Samen beslissen de verschillende opties te bespreken. Door naast Samen beslissen ook Positieve Gezondheid mee te nemen, krijg je voor Samen beslissen weer die bredere blik. Professionals geven namelijk aan nu vooral door een medische bril te kijken bij Samen beslissen.’  

In co-creatie een vertaalslag maken

Professionals noemden verder dat het voor beide concepten belangrijk is om het echt eigen te maken. Van Rheenen: ‘Zo vertelde een zorgprofessional hoe ze in co-creatie met verpleeghuisbewoners gesprekskaarten hebben ontwikkeld, zodat ze konden werken volgens het gedachtegoed van Positieve Gezondheid. Daarmee maakten zij het gedachtegoed eigen; ze passen het toe op een manier die voor hun bewoners prettig is en bij hen past. Bijvoorbeeld met vragen die er voor hen toe doen.’ 

‘Snel uit de rolstoel komen, was voor mevrouw niet het belangrijkste’

Van Rheenen heeft het kwalitatieve onderzoek met veel plezier uitgevoerd. ‘Vooral de passie bij professionals voor de ouderenzorg is heel mooi om te merken. En om te horen over voorbeelden uit de praktijk. Zo vertelde een fysiotherapeute over een mevrouw die door corona in een rolstoel terecht was gekomen. Ze stelde een behandelplan op om die dame zo snel mogelijk eruit te krijgen. De mevrouw liet alleen veel weerstand zien. Uit het gesprek vanuit Positieve Gezondheid bleek uiteindelijk dat zij het heel belangrijk vond om energie over te houden om te kunnen bellen met vrienden en familie. Toen heeft ze het fysioplan daarop aangepast.’ 

Hoe nu verder?

Het onderzoek van Van Rheenen krijgt een vervolg. Zo vindt er op 4 november een focusgroep plaats met experts. Hierin gaat Vilans de eerste bevindingen verrijken en toetsen.