Samen met bewoners werken aan wonen, welzijn en goede zorg

We weten en voelen het allemaal: in Nederland staan we voor de enorme opgave om welzijn, wonen en zorg voor onze inwoners op een duurzame wijze te organiseren; en bewonersinitiatieven gaan daarin een nog belangrijkere rol spelen dan ze nu al doen. Zorgcoöperaties, zorgcollectieven of stadsdorpen, hoe ze zichzelf ook noemen, willen graag een wezenlijke en gerespecteerde schakel zijn in de keten van de informele en formele zorg voor de inwoners van hun wijk of dorp. Zij vragen zich af: Hoe behouden we op basis van samenwerking en solidariteit wonen, welzijn en goede zorg in ons leefgebied? Hoe kunnen we dit in (co)productie doen met iedereen in en om de wijk die betaald of onbetaald actief zijn? Systeempartijen, zoals zorgorganisaties en de gemeente, zien een groeiende speler in ‘hun domein’ en vragen zich af: Help! Hoe werkt dat samenwerken met bewonersinitiatieven?

Tijdens het congres ‘Een nieuwe generatie ouderen langer thuis’ op 15 juni 2022 hebben we deze vragen verkend door middel van een op de praktijk geïnspireerd fictief rollenspel. Frans van Zoest en Lian Stouthard namen de deelnemers mee naar Warnsveld waar de zorginstelling ZorgOrg door financiële tekorten de deuren moet sluiten. De actieve bewoners, georganiseerd in vereniging WijWarnsveld, willen de faciliteiten voor het dorp behouden en zijn bereid zich hiervoor in te zetten. In drie groepen speelden de deelnemers het eerste overleg tussen gemeente, zorgorganisatie en bewonersvereniging na. Anne Hilderink, Karin Kalverboer en Evert van Schoonhoven, ervaringsdeskundigen op het gebied van bewonersinitiatieven en (bestuurlijk) betrokken bij Nederland Zorgt voor Elkaar, ondersteunde de deelnemers en deelden in de plenaire nabespreking hun ervaringen. Het levendige nagesprek leidde tot mooie en verhelderende inzichten.

Gemeenten: ga verder dan verbinden

Breng niet alleen de verschillende partijen bij elkaar maar committeer je ook aan de samenwerking en/of neem bepaalde taken en verantwoordelijkheden op je. Ga met raad en daad pal staan voor de maatschappelijke opgave: behouden van welzijn, wonen en goede zorg. Wanneer bewonersinitiatieven (een deel) hiervan in een wijk of dorp (willen helpen) organiseren, is de gemeente vaak één van de partijen die bij de gesprekken hierover aanwezig is. De ervaring leert dat de gemeente haar rol vaak ziet als verbinder en bemiddelaar tussen de andere partijen en niet altijd een actieve rol voor zichzelf ziet in de samenwerking. Wanneer de gemeente zich echter wel committeert aan de samenwerking, bijvoorbeeld door toezeggen van middelen of inzet, straalt dit veel meer vertrouwen uit naar de andere partijen en komt de samenwerking sneller op gang. 

Bewonersinitiatieven: wees zelfbewust en ken je waarde

Bewonersinitiatieven zijn vaak al langere tijd actief in een wijk of dorp, hebben een aanzienlijk en trouw bestand van actieve bewoners en kennen de wensen en behoeften van hun gemeenschap goed. Dit zijn stuk voor stuk zeer waardevolle kwaliteiten die helpen bij het organiseren en behouden van welzijn, wonen en goede zorg in een wijk of dorp. Tegelijkertijd wordt deze waarde niet altijd herkend door de ‘systeempartijen’ in de omgeving. En de bewonersinitiatieven aan tafel lijken dan al snel in een verkeerde rol te komen: ‘Kunnen we met ons initiatief de gaten in de zorg dichtlopen’ in plaats van ‘Hoe kunnen we samen zorgen voor behoud van wonen, goede zorg en welzijn?’ Om een gelijkwaardige gesprekspartner te zijn is het belangrijk dat je als bewonersinitiatief weet waar je waarde ligt en wat je nodig hebt van anderen om van waarde te kunnen zijn. De tool ‘veranderverhaal maken’ kan daar eventueel bij helpen.

Organisaties in wonen, welzijn en zorg: wees open en wederkerig

Samenwerken op het gebied van wonen, zorg en welzijn met bewonersinitiatieven kan voor zorgorganisaties zeer positief zijn. Het haalt de druk van de medewerkers af en de organisatie raakt meer ingebed in de wijk of dorp waar deze gevestigd is. Samenwerking tussen formeel en informeel, tussen betaald of onbetaald, zal in de toekomst alleen maar belangrijker worden. Maar deze samenwerking gaat niet vanzelf. Goede bedoelingen stranden vaak in protocollen, regels en wantrouwen over en weer. Als je wilt samenwerken met een bewonersinitiatief, dan is het belangrijk dat je vanaf het begin transparant en open bent over je agenda, maar ook over ‘gevoelige’ zaken als financiën. Vraag je (ook) af hoe je de bewonersinitiatieven kunt helpen met jouw expertise en dienstverlening, in plaats van andersom. 

Zelf aan de slag

Wil je met een groep mensen zelf ervaren en onderzoeken wat er nodig is voor een goede samenwerking met bewoners. Doe dan het rollenspel!

Tijdens het rollenspel speel je met een groep een fictieve casus in het Warnsveld na. De zorgorganisatie ZorgOrg is in financiële moeilijkheden gekomen en de zorg dreigt uit het dorp te verdwijnen. Het bewonersinitiatief WijWarnsveld hoopt de krachten ineen te slaan en samen met de gemeente en zorgorganisatie een oplossing te vinden voor het vertrek van ZorgOrg. De uitgebreide casusbeschrijving kan je, samen met de instructies en de rollen, hieronder downloaden. Of bekijk de video waarin we de casus verder toelichten!