Taakherschikking en stepped care houden medische zorg toegankelijk

Toen Reinaerde ineens zonder arts verstandelijk gehandicapten (arts VG) zat en andere organisaties in de regio wegens tekorten niet konden inspringen, werd duidelijk hoe kwetsbaar de medische zorg voor mensen met een beperking is. Niet alleen bij Reinaerde maar in de hele regio. De situatie vroeg om nieuwe maatregelen en leidde tot nieuwe inzichten. Manager medische zorg Maarten Wieman van Reinaerde en Madeleine Kardolus projectleider bij de Vereniging Gehandicaptenzorg Utrecht (VGU) vertellen.

De een arts VG was op vakantie en de andere viel uit – drie jaar geleden had Reinaerde van de ene op de andere dag geen arts VG meer. ‘Collega-organisaties in de regio konden ook niets betekenen’ vertelt Wieman. ‘Nergens was er een arts beschikbaar die kon instappen, geen van de andere organisaties had reserves. Gelukkig kon Novicare, organisatie voor specialistische behandelzorg, direct inspringen. Samen met hen hebben we de polikliniek Policare opgezet, waarvoor Novicare de artsen levert.’ 

Deze samenwerking vereiste wel een interne organisatieverandering. De structuur moest zodanig worden opgezet dat de artsen van Novicare vooral voor consulten en medebehandeling ingezet zouden worden en in principe niet als regiebehandelaar. ‘Daarvoor werden bij Reinaerde de verpleegkundig specialisten (VS) centraal gepositioneerd. Omdat zij de 2-jarige master tot verpleegkundig specialist hebben gevolgd, zijn zij bevoegd om als zelfstandig medisch regiebehandelaar op te treden. Daardoor was deze taakherschikking en een nieuwe verantwoordelijkheidsverdeling mogelijk.’ 

Meld je aan voor ondersteuning van het programma MGZ in de regio

VS’en in de woningen en in de wijk

De VS’en bij Reinaerde hebben binnen de instellingsterreinen de medische regie over de cliënten in woningen. ‘Ze zijn daar het eerste aanspreekpunt bij zorgvragen’ vervolgt Wieman. ‘In de meeste gevallen kunnen ze de vraag zelf oppakken. Bij specifieke vragen schakelen ze een arts VG in. Toch is dit niet voldoende. Driekwart van onze cliënten woont in de wijk, waar de lokale huisarts medisch eindverantwoordelijk is. Daar knelt het ook. Daarom worden VS’en nu opgeleid om actief de wijk in te gaan. Ze doen bijvoorbeeld periodieke controles bij specifieke syndromen, kijken mee bij Wzd-maatregelen en nemen deel aan MDO’s. Op die manier worden ook huisartsen ontlast en houden we de medische zorg toegankelijk. En dat geldt niet alleen voor onze eigen cliënten, maar ook voor andere mensen met een beperking.’ 

Regionaal aanbod

De keuze van Reinaerde voor een polikliniek met een model van stepped care en taakherschikking had dus positieve gevolgen voor de toegankelijkheid van de zorg. Binnen de VGU deelde Reinaerde zijn ervaring hiermee. Projectleider Madeleine Kardolus vertelt: ‘Binnen het VGU-project wisselen we sinds 2023 kennis en ervaring hierover uit. Een richting waarin we denken is een regionaal zorgaanbod vanuit een poli. Daarbij gaat het niet zozeer om één fysieke plek, maar meer om een regionaal palet aan geneeskundige zorg, geboden door de juiste professional, op het juiste moment, op de best passende plek.’

Zoveel mogelijk reguliere financieringsvormen 

De vraag is hoe zo’n regionale poli gefinancierd kan worden. ‘Bij Reinaerde benutten we voor Policare zoveel mogelijk de reguliere financieringsvormen’, vertelt Wieman. ‘Verder heeft het zorgkantoor ons geholpen met de aanvraag bij de Nederlandse Zorgautoriteit voor een experimentprestatie. Daarmee krijgen we de consultaties en behandelingen binnen Policare vergoed. Maar deze experimentprestatie loopt af in 2026. Als we verder gaan met de regionale poli, moeten we bedenken hoe we die structureel gefinancierd krijgen.’ 

Die structurele financiering heeft nog wat haken en ogen, aldus Wieman. ‘Het is onze ambitie dat iedereen met een beperking toegang krijgt tot de poli, dus ook patiënten die thuis wonen zonder Wlz-indicatie. Dit betekent dat met elke afzonderlijke zorgverzekeraar afspraken gemaakt moeten worden. Gezamenlijke afspraken met zorgverzekeraars zijn heel moeilijk, omdat de wet daar weinig ruimte voor geeft. Op die manier blijft de route naar zorg ingewikkeld voor verwijzer en cliënt. Dit zijn zaken die we bespreken met het zorgkantoor. Wanneer de experimentprestatie na 2026 een structurele prestatie in de inkoop wordt, is dit een stap in de goede richting, maar dan geldt die nog alleen voor de Wlz.’ 

Landelijke vraagstukken

‘Om meer en beter met elkaar samen te kunnen werken, moeten we ook voor elkaar zien te krijgen dat we medische gegevens met elkaar kunnen delen’, vult Kardolus aan. ‘Organisaties moeten onderling en met huisartsen en specialisten actuele gegevens kunnen uitwisselen. Nu gaat dat vaak via post en beveiligde mail, terwijl dat efficiënter zou moeten kunnen. Ook daarin hebben we ambities, zoals zoveel organisaties in het land. Op dit moment helpt de Vereniging van Zorgaanbieders voor Zorgcommunicatie ons met het uitwerken van kansrijke richtingen, die ook landelijk onderzocht worden.’

Want dat veel organisaties in het land met vergelijkbare vraagstukken zitten, is duidelijk. Wieman adviseert hen om de nodige veranderingen niet alleen met managers aan te vliegen, maar juist ook met de werkvloer. ‘In de oplossingsrichting van stepped care en taakherschikking worden de verantwoordelijkheden van VS’ers heel anders. Je hebt hen hard nodig om de veranderingen te bewerkstelligen. En de beweging naar toegankelijke medische zorg in gang te zetten.’

Lees meer over de nieuwe rol van Verpleegkundig Specialisten bij Reinaerde op het Kennisplein Gehandicaptensector.