Is de zorgzame samenleving van morgen een appelboom?

Iedereen was welkom op het Toekomstlab dat in Koffiemaatjes in Utrecht plaatsvond. Mantelzorgers, naasten, cliënten, buurtbewoners, zorgprofessionals en andere professionals. Door vragen, stellingen en visualisatieoefeningen werden de deelnemers uitgedaagd om los te komen van bestaande ideeën en anders over de toekomst te denken.

Invloed van ideeën op de toekomst

Belangrijk, want nieuwe ideeën over de toekomst hebben effect op de keuzes die we in het hier en nu maken. ‘Hoe we naar de toekomst kijken, bepaalt wat we nu doen’, vertelt Vilans-adviseur Maikel Eikenboom. ‘Wordt er in samenlevingen positief naar de toekomst gekeken? Dan zijn dat ook de samenlevingen waar vervolgens meer groei en vitaliteit wordt ervaren. Onze verwachtingen zijn dus belangrijk voor wat er daadwerkelijk gebeurt.’

Visualisatieoefening

‘Stel je leeft in de samenleving in 2075. Hoe ziet die samenleving er dan uit?’ Deelnemers sloten hun ogen en concentreerden zich op de beelden die bij hen opkwamen. De deelnemers aan 1 tafel zagen allemaal vooral veel groen, rust en natuur. Ook waren er individueel gekleurde beelden:

• ‘Ik zag wel vervoer, maar geen eigen bezit.’
• ‘Ik zag geautomatiseerde karretjes benodigdheden leveren.’
• ‘Ik zag een zorgverlener die met oudere mensen op pad ging in de achtbaan. Er was veel lol.’
• 'Ik zag een huis vol vrouwen van verschillende leeftijden. Ze zorgen voor elkaar. Ik voelde heel erg een thuisgevoel.’

Ook kregen de deelnemers de volgende stelling voorgelegd: ‘De uren die je investeert in anderen kun je ook opnemen wanneer je zelf iets nodig hebt.’ De stelling riep soms weerstand op, maar er waren ook positief gekleurde beelden. Dit vooral als gevolg wanneer een samenleving niet dogmatisch, maar eerder organisch met het idee van wederkerigheid aan de slag zou gaan.

Het beeld van de appelboom

Zo kwamen deelnemers op een appelboom als metafoor van een gezonde samenleving. ‘Als je met elkaar groeit, pluk je daar samen de vruchten van. Je moet er alleen wel moeite voor doen. Een boom geeft pas appels als die gezond is, dus daar moet je in investeren.’ En wat nou als niet iedereen wil of in staat is om te investeren? ‘Dan nog kan een appelboom bloeien’, aldus 1 van de deelnemers. ‘Een paar rotte of minder gezonde appels, kan een gezonde appelboom prima dragen.’

Nieuwe ideeën leiden tot nieuwe vragen

Aan het begin werden de vragen van deelnemers geïnventariseerd door Vilans-trainers Luc Brassé en Maikel Eikenboom. Aan het eind vroegen zij de deelnemers of zij met de nieuwe beelden tot nieuwe vragen waren gekomen. En dat was zeker het geval. Zo kregen onder andere de volgende vragen een nieuwe denkrichting:

• Van: ‘Hoe kunnen we samen zorgen goed vormgeven?’ Naar: ‘Waar moeten we mee stoppen om ruimte voor wederkerigheid te maken?’
• Van: ‘Hoe breek je de verkokerde manier van kijken van zorgorganisaties?’ Naar: ‘Hoe stimuleren we impulsdragers, vernieuwers en initiatiefnemers?’
• Van ‘Hoe kunnen we zin krijgen in de toekomst?’ Naar: ‘Hoe laten we de vruchten van wederkerigheid zien?’
• Van: ‘Hoe kunnen we de mensen nog blijven zien?’ Naar: ‘Hoe biedt je ruimte aan mensen om er voor elkaar te kunnen zijn op een veilige manier, waarbij ze ook hun grenzen kunnen aangeven?’

Vruchtbare bijeenkomst

Na afloop werden tussen een aantal deelnemers contactgegevens uitgewisseld. 1 deelnemer moest er snel vandoor en nam een appel mee uit de fruitmand. ‘Voor onderweg’, zei ze. Diep in gedachten verzonken, nam ze alvast een hapje, alsof ze zich daarmee al in een nieuwe toekomst aan het vastbijten was.