Wat bepaalt waar een kwetsbare oudere na ontslag uit het ziekenhuis naartoe gaat?

Kwetsbare ouderen blijken fysiek achteruit te gaan bij een ziekenhuisopname vanwege weinig beweging. Moeten ze na de opname naar een verpleeghuis of revalidatiecentrum? Dan gaat daar wachttijd overheen. Reden voor fysiotherapeut Manon van Leeuwen om te onderzoeken of dat anders kan. De resultaten van haar eerste onderzoek publiceerde ze onlangs in het Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie (TGG).

‘Ik wilde graag weten of er een samenhang is tussen bepaalde kenmerken van kwetsbare ouderen bij ziekenhuisopname en hun ontslagbestemming. Dus waar ze naartoe gaan na ontslag uit het ziekenhuis. Als we bij opname al kunnen vaststellen dat iemand niet meer naar huis kan, dan kun je eerder een aanvraag doen bij bijvoorbeeld een verpleeghuis of (geriatrische) revalidatie.’ 

Voordelen van minder of geen wachttijd

Minder of geen wachttijd is beter voor de persoon zelf, want een ziekenhuisopname blijkt een negatieve invloed te hebben op het fysieke functioneren. Daarnaast bespaart minder wachttijd zorgkosten en zorgt het voor een betere doorstroom, omdat een ziekenhuisbed korter bezet is. Bij de onderzoeksgroep bleek de gemiddelde wachttijd 5 dagen te zijn. Dat is lang, vindt Manon. ‘Het zou mooi zijn als we die wachttijd kunnen verkorten. Daar wil ik graag aan bijdragen.’

Meer onderzoek is nodig om aan te tonen welke kenmerken bepalend zijn bij ziekenhuisopname voor de ontslagbestemming. Dat vervolgonderzoek loopt nu. Wel zijn er al een aantal interessante resultaten op basis van het eerste onderzoek dat in TGG is gepubliceerd.

Belangrijkste resultaten

Invloed van samenhang cognitie en fysiek functioneren

‘Uit eerder onderzoek weten we dat iemand een redelijk goede cognitie en fysiek functioneren nodig heeft om dagelijkse handelingen te kunnen doen, zoals zelfstandig naar het toilet gaan. Die samenhang kwam ook nu terug en die bleek de sterkste verbinding te hebben met of iemand naar huis kan’, vertelt Manon. ‘De vragenlijst die standaard bij opname met de persoon wordt doorgenomen, is daarin heel belangrijk. Dat had ik niet verwacht, want er is nog niets concreets getest op dat moment.’

Een verpleegkundige loopt deze vragenlijst (Katz ADL) door met de persoon. Hierin staan 6 vragen: Kan iemand zichzelf wassen, aankleden, naar het toilet, binnenshuis lopen. Is iemand continent en kan iemand zelf eten. 

Daarna vinden verschillende tests plaats. Manon test bijvoorbeeld hoe sterk iemand is door de handknijpkracht te meten, hoe de balans is en loopsnelheid. De verpleegkundig specialist kijkt naar cognitie en zo zijn er nog meer tests. 

Binnen deze onderzoeksgroep gingen weinig mensen naar een verpleeghuis. ‘Ik heb toen gekeken welke factoren verschillen bij ouderen die wel of niet naar huis kunnen.’ Op alle factoren blijken ouderen die niet naar huis kunnen, slechter te scoren. Dat houdt in: lagere spierkracht, slechtere balans, minder goede cognitie. De vragenlijst was hierin de belangrijkste indicator.

Reden van ziekenhuisopname bepalend

Wat verder opvalt, is dat mensen die met een infectie in het ziekenhuis belanden, vaak na de opname weer naar huis kunnen. Mensen waarbij het thuis niet meer ging, omdat ze bijvoorbeeld niet meer zelfstandig naar het toilet kunnen, kunnen vaak na de opname ook niet meer naar huis.

Van aanwijzingen naar concrete factoren

‘Je kunt wel zeggen dat er aanwijzingen zijn voor factoren die de samenhang laten zien waar een kwetsbare oudere na ziekenhuisopname naartoe gaat.’ De onderzoeksgroep was niet groot genoeg om te kunnen zeggen wat de belangrijkste factor was. Manon neemt in het vervolgonderzoek onder andere mee welke rol ondervoeding speelt, maar ook of iemand een mantelzorger heeft of samenwoont. ‘Dit onderzoek is relevant voor verschillende disciplines in het ziekenhuis. Mooi dat het dan ook in het TGG is gepubliceerd!’