'We moeten naar een nieuwe solidariteit'
Gepubliceerd op: 23-05-2022
De urgentie voor een nieuw paradigma, voor anders leven en zorgen, is heel helder. Aanleiding is het definiëren van 'problemen' zoals dubbele vergrijzing en toenemende krapte op de arbeidsmarkt. Het zijn uitdagingen waar we onze ogen niet voor kunnen sluiten. De houdbaarheid van de zorg staat onder grote druk. Verandering is nodig. Het rapport van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) - 'Anders leven en zorgen' - pleit voor een gelijkwaardig samenspel tussen naasten, vrijwilligers en beroepskrachten. Maar achter de negatieve urgentie voor deze verandering, de problemen, rijst de behoefte aan een breder vernieuwd toekomstperspectief op. Hoe kunnen we duurzaam met elkaar blijven samenleven?
Want het brengt een beweging op gang waarin we niet meer kijken naar de patiënt of cliënt, maar naar de mens en de omgeving. Zorg is maar een deel in het leven van mensen en het sociale netwerk om de mens is van belang. Klein en groot, juist ook als het er niet is. Waar zorg of begeleiding nodig is, is dit onderdeel van het leven en moeten we zoeken naar de oplossing die het beste past bij de unieke situatie van de mens met een zorgvraag. Die staat niet los van een woonvraag, of de vraag hoe we buurten inrichten of in hoeverre we armoede of gezondheidsverschillen acceptabel vinden, of niet. Zo positioneren wij het rapport van de RVS waarmee je vanuit formele en informele zorg opnieuw kijkt naar de samenleving.
Informele zorg
Wij delen de uitgangspunten van persoons- en netwerkgerichte zorg:
- Wederzijds begrip voor elkaar
- Eerder in contact komen (huisbezoeken)
- Zich welkom voelen (als gehele gezin)
En dat het gaat om het gesprek te voeren. Bij de oplossingsrichtingen is vooral van belang om informele zorg te positioneren als onderdeel van een team en beroepskrachten te trainen om het gesprek te voeren over wederzijdse verwachtingen en wederkerigheid. Dat lijkt evident, maar in de praktijk ook lastig en niet altijd de gewoonte. Waarbij niet vergeten moet worden dat het niet in elke familie rozengeur en maneschijn is en alle kinderen op een lijn zitten. De potentie van de samenleving zelf zal zo maximaal als mogelijk is, aangesproken moeten worden. Waarbij stimulerende maatregelen helpen.
Beschikbaarheid van mensen
Onbeantwoorde vraag is nog – voor allen, want er is geen kennis aanwezig die het kan stellen – of het van voldoende antwoord zal zijn en er een nieuwe solidariteit, ook tussen jong en oud gevonden zal worden. Van belang vinden wij om meer aandacht te vestigen op het ook toerusten van burgers om een (zorg)taak op te kunnen pakken. Het vinden van informatie, het eigen maken van vaardigheden en het toepassen en delen van (ervarings)kennis is even voorwaardelijk als de beschikbaarheid van mensen. En draagt tevens bij aan de waarde c.q kwaliteit die mensen kunnen bieden, en de inspanning die dit van hen vraagt. Naast het RVS rapport noemen we hierbij ook de nieuwe campagne #DeZorgvanMorgen van het Zorginstituut NL gericht op de bevolking. Naast awareness vergroten en een beroep doen, hoort ook zo goed als mogelijk is helpen toerusten tot die opgave.
Initiatieven en vernieuwingen
Een utopisch beeld? Of een lonkend perspectief? Wat de visie op de (nabije) toekomst van de zorg ook is, we zijn onderweg. We nemen stappen: op heel veel plekken ontstaan veelbelovende initiatieven en vernieuwingen. Krachtige buurten en wijken, nieuwe woonvormen, langer thuis projecten. We zoeken naar oplossingen, over domeinen en financiële schotten heen. Tempo is wel nodig. Dat vraagt nu en later veel denkkracht, energie en doorzettingsvermogen. Het vraagt bovenal veerkracht, want ook op deze weg komen we obstakels tegen. Eén ding is zonneklaar: we hebben elkaar nodig en verandering is een constante. De collectieve verantwoordelijkheid voor een zorgzame samenleving doet ook een appèl op onze collectieve veerkracht; onderweg naar een nieuwe solidariteit.
