Community Care Dongen, zorg buiten de lijntjes op basis van vertrouwen

Dit artikel is een van de casus uit de onlangs verschenen bundel ‘Zorgzame buurten'.

Een monumentaal kloostergebouw van de Zusters Franciscanessen uit 1898 is het hoofdkwartier van zorgorganisatie Stichting Maria-Oord in Dongen. Achter dit statige voorkomen zit een moderne aanbieder van wonen, zorg en welzijn dat met haar project Community Care Dongen (CCD) vernieuwende persoonsgerichte zorg biedt over de verschillende financieringsgrenzen heen. De prachtig gerenoveerde ontvangsthal van het klooster kijkt uit op een binnentuin en de later aangebouwde aanleunwoningen. We worden daar ontvangen door Kim Graauwmans, spil in het domeinoverstijgende samenwerkingsproject CCD. Ze is één van de vier leefcoaches die een centrale rol hebben in het project.

Luisteren en praten

‘Als leefcoach is ons allereerste doel het vertrouwen winnen van cliënten, naasten en familie. En dat juist zo lang mogelijk vóórdat zich een zorgcrisis of onhoudbare situatie voordoet. In de praktijk betekent dit dat ik vaak lange gesprekken met mensen voer waarin ik vooral luister naar wat er nodig is. In veel gevallen is de familie er bijvoorbeeld van overtuigd dat het niet anders kan dan dat moeder naar het verpleeghuis gaat. Maar dan blijkt met goed praten en luisteren dat er van alles op de achtergrond speelt en dat wellicht met een paar aanpassingen en oplossingen het thuis nog best lukt.’

Hier haakt de later aangeschoven Maria-Oord bestuurder Albert Vlemmix op aan. ‘Het is ongelofelijk hoe mensen Kim in vertrouwen nemen. Het doet mij denken aan mijn eigen vader en zijn thuishulp Hannie. Na zijn overlijden bleek Hannie allerlei dingen te weten die mijn vader aan ons, de kinderen, nooit had verteld. En op basis van die vertrouwensband kijken wij binnen CCD wat de beste oplossing is. Kan het met specifieke ondersteuning nog thuis? Is een tussenoplossing mogelijk? Of moeten we inderdaad kijken naar een plek hier of elders in het verpleeghuis?’

Domeinoverstijgend en besparend

Het vernieuwende van het CCD-project is dat Graauwmans autonoom de gewenste oplossing in gang kan zetten zonder iedere keer grote stapels formulieren van de gemeente of zorgverzekeraar in te moeten vullen. Vlemmix: ‘We zijn in mei 2018 gestart nadat we al in 2015 gesprekken hadden over dit project met toenmalig VWS-staatssecretaris Martin van Rijn, het zorgkantoor van VGZ, het Vilans-kwaliteitsprogramma Waardigheid en Trots en de gemeente hier. Dankzij die afspraken mogen we cliënten die via de zorgverzekeraar (Zvw), de gemeente (Wmo) of het zorgkantoor (Wlz) komen, benaderen als één groep. En dan kunnen we dus van alles aanbieden. Van domotica of kleine aanpassingen in het huis, dagbesteding, thuishulp,wijkverpleging tot VPT/MPT1, noem maar op.’

Deze aanpak, waarbij een leefcoach in feite doorzettingsmacht heeft om binnen zowel Wmo, Zvw of Wlz in gesprek met de cliënt de juiste zorg te organiseren, blijkt op macroniveau geld te besparen. Vlemmix: ‘Op basis van onderzoek door het bureau Significant in opdracht van VWS is het doorgerekend. De conclusie op basis van businesscases is dat domeinoverstijgend samenwerken leidt tot hogere kosten in de Wmo en de Zvw, maar fors kosten bespaart in de Wlz. Een indicatieve schatting, op basis van de informatie uit de onderzochte gegevens binnen drie zorginstellingen in Nederland die deze pilot uitvoerden, is een verschil van 38.400 euro per client minder kosten.’

Waar het wringt

Dit bedrag van 38.400 euro krijg je dus onder de streep als je de kostenstijgingen bij gemeente en verzekeraar afzet tegen de veel grotere besparingen in de verpleeghuiszorg van de Wlz. Vlemmix: ‘Het probleem is dan natuurlijk dat de gemeente het zorgbudget maar één keer kan uitgeven en dat een stijging van de kosten daar niet met gejuich wordt ontvangen. En met de huidige zorgwetgeving mogen besparingen bij het zorgkantoor niet zomaar overgemaakt worden naar de Wmo. Bovendien nemen de besparingen in de Wlz natuurlijk niet weg dat door de stijging van het aantal mensen dat een beroep doet op deze zorg nog steeds toeneemt.’

Waar het wringt en schuurt is dat het heel moeilijk is om deze positieve resultaten om te zetten in veranderingen van beleid en bedrijfsvoering in de sector. Dat geldt voor alle partijen als verzekeraar, zorgkantoor, gemeenten, instellingen, ACTIZ (branchevereniging zorgorganisaties, red.) en het ministerie van VWS. Maar ook voor partijen als ACM (Autoriteit consument en markt, red.), IGJ (Inspectie gezondheidszorg en jeugd, red.), et cetera. Vlemmix: ‘Iedereen is laaiend enthousiast over de resultaten, maar daar blijft het vaak bij. Langzaamaan zien we toch verandering komen, natuurlijk ook omdat in het huidige systeem steeds minder oplossingen worden gevonden en de knelpunten toenemen.’

Dubbele winst

Ondanks de bekende financieringsproblematiek in de zorg ziet Vlemmix geen beren op de weg voor de voortgang van CCD. ‘Het gemeentehuis van Dongen zit hier letterlijk tegenover. We hebben korte lijntjes en de gemeente ziet zeker ook de voordelen van de aanpak. Sterker nog, het gemeentelijk toegekende budget wordt nu niet volledig uitgeput. De gemeente hoeft bijvoorbeeld niet meer zelf de Wmo-keukentafelgesprekken te voeren omdat wij dat voor ze doen. Dubbele winst overigens, want dat betekent minder verschillende gezichten voor de cliënt om allemaal aparte intakegesprekken mee te doen. De klanten kennen alleen Kim als steun en toeverlaat die ze vertrouwen en die alles samen met hen regelt. Zij regelt inmiddels ook veel zaken met de huisarts en andere betrokkenen.’ Volgens Vlemmix wordt al aan verschillende tafels gesproken over mogelijke verbreding van de Dongense pilot naar de gemeenten van de regio Hart van Brabant. Verschillende zorgorganisaties in Tilburg en omgeving praten mee en zijn geïnteresseerd in het concept.

Betekenisvol voor velen

Inmiddels is de dagbesteding van start gegaan in het klooster aan de Hoge Ham 25 in Dongen en staan de rollators als een compleet wagenpark geparkeerd in de gang. Graauwmans: ‘Deze dagbesteding is in principe voor mensen met dementieklachten, maar we laten soms ook gewoon mensen uit de buurt toe die behoefte hebben aan wat gezelschap. Dat is nog een voorbeeld van waar we domeinoverstijgend willen zijn. Een ander voorbeeld is dat we in sommige gevallen bij mensen waar we in een vroeg stadium al dementieklachten zien zoiets inzetten als dagbesteding, terwijl de diagnose dementie nog niet officieel is vastgesteld door de huisarts. De huisarts vertrouwt ons als leefcoaches hierin en het gevolg is dan vaak dat je de progressie in de zorgvraag ziet vertragen. Verder zien we ook dat mensen die hun dementieklachten angstvallig verborgen houden, zelfs richting familie en naasten, eerder in beeld komen.’

Het is duidelijk dat het betekenisvolle werk belangrijk is voor Graauwmans. ‘Daarom is ons ziekteverzuim ook een van de laagste in het land’, vult Vlemmix aan. ‘Je ziet dat het anders kan en anders moet. Onze hoop is dat dit straks ook buiten de kaders van een project in heel het land mogelijk zal zijn.’