Zorgaanbieders en woningcorporaties werken samen aan slimme sloten zodat ouderen langer zelfstandig kunnen wonen

Tien zorgorganisaties in de regio Waardenland werken samen met woningcorporaties en het zorgkantoor zodat ouderen die zorg nodig hebben, langer zelfstandig kunnen wonen. In de hele regio krijgen kwetsbare cliënten een ‘slim slot’. Medewerkers van de thuiszorg kunnen hierdoor eenvoudiger de woning binnen komen. Een belangrijk leerpunt uit het traject is dat corporaties en ook gemeenten het beste vroeg in het traject betrokken kunnen worden.

“Ouderen willen zo lang mogelijk zelfstandig wonen’, zegt bestuurder Paul van Gennip van zorgorganisatie Salios. “Ook als ze zorg nodig hebben. Zorgmedewerkers zijn nu relatief veel tijd kwijt om binnen te komen, bijvoorbeeld doordat mensen de bel niet horen of slecht ter been zijn. Of omdat ze eerst een sleutelkastje moeten openen of een sleutel opdiepen. Als gezamenlijke zorgaanbieders zochten we een oplossing voor mensen die zorg en ondersteuning nodig hebben en niet zelf de deur goed kunnen openen.”

Slimme sloten zijn die oplossing. Slimme sloten zijn op zich niet nieuw; ze worden al veel gebruikt door particulieren en Rivas en Aafje – twee zorgorganisaties die lid zijn van de VVT Alliantie Waardenland – gebruiken al slimme sleutelkastjes. Nieuw is wel dat de leden van de alliantie ervoor gekozen hebben om alle tien hetzelfde systeem te gaan gebruiken. Dat vereenvoudigt de vele vormen van samenwerking, bijvoorbeeld bij nacht- en weekenddiensten, en geeft als bijvangst onderhandelingskracht bij de leverancier.

Dilemma’s rond leveranciers en veiligheid

Het idee voor de gezamenlijk aanpak ontstond aan de regiotafel, waaraan ook Zorgkantoor VGZ en RegioKracht actief zijn. “Wij zagen direct de meerwaarde”, zegt transformatiemanager Mark van Driest van VGZ. “Tegelijk voorzagen we ook een aantal dilemma’s waar we een oplossing voor zouden moeten vinden. Zoals de keuze van een systeem en leverancier en de verdeling van de kosten.” Om het proces in goede banen te leiden werd een projectmanager aangesteld.

“We hebben samen een eisenpakket geformuleerd, met onder meer eisen op het gebied van privacy en cybersecurity”, vertelt projectmanager Erik Schep. “Leveranciers konden daarop inschrijven.” Uiteindelijk bleek een doorontwikkeling van het product dat Rivas en Aafje al gebruikten, goed aan te sluiten bij het eisenpakket. Zij hadden echter wel hetzelfde product, maar verschillende leveranciers. Die gaan nu allebei slimme sloten leveren, plaatsen en onderhouden.

Wie gaat het betalen?

Een belangrijk vraagstuk was: wie gaat het betalen? De zorgorganisaties hadden weliswaar een mooi plan uitgedokterd dat ze zouden kunnen toepassen op hun eigen wooncomplexen, maar hoe zit het met het bezit van woningcorporaties en particulieren? En hoe ga je om met verenigingen van eigenaren? Als er twee bewoners van een flat zorg nodig hebben, laat de VVE dan de cilinder van de centrale toegang vervangen?

Het zorgkantoor maakte stimuleringsmiddelen vrij voor de projectkosten en de implementatie. Maar sloten vallen niet onder zorg en mogen daarom niet vergoed worden. Uiteindelijk zullen de kosten voor rekening komen van de gebouweigenaar of de huurder. Dat was de boodschap waarmee de VVT Alliantie naar de regionale corporaties ging: we hebben een prachtig plan uitgewerkt, maar we hebben jullie daarbij keihard nodig.

Corporatie investeert in toegankelijkheid

Erwin Zwijnenburg is directeur-bestuurder van Woonkracht10, een woningcorporatie met ruim 10.000 woningen in Alblasserdam, Zwijndrecht en Papendrecht. “Onder onze huurders zijn mensen die meer of minder afhankelijk zijn van zorg en begeleiding”, zegt hij. “Wij hebben als motto: samen radicaal doen wat nodig is. We investeren in verbeterde toegankelijkheid van gebouwen en woningen en in ontmoetingsfaciliteiten, zodat mensen langer zelfstandig kunnen wonen. De slimme sloten passen daarbij.”

Woonkracht10 gaat de sloten onder meer toepassen in Kraaihoek-zuid in Papendrecht. Hier zijn 100 woningen gesloopt om plaats te maken voor 140 nieuwe woningen, waarvan 60 geschikt om zorg in te leveren. Deze woningen krijgen standaard een slim slot. Daarnaast maakt de corporatie 1500 woningen van het bestaande bezit zorggeschikt. Ook die krijgen slimme sloten.

Regionaal partnership on knelpunten aan te pakken

De financiering van de slimme sloten is een aandachtspunt. “De zorginstantie biedt de bewoners een slim slot aan. Daarvoor betaalt de huurder een maandelijks bedrag, net als bij bijvoorbeeld alarmering,” zegt Zwijnenburg. “Voor mensen met een goed pensioen is dat geen probleem. Er moet nog een oplossing komen voor mensen die het niet kunnen betalen.  Bijvoorbeeld in de vorm van bijzondere bijstand. Daar moeten de initiatiefnemers met de gemeenten over in gesprek.”

Ook voor wooncomplexen met een vereniging van eigenaren moet nog een oplossing worden gezocht. Als de VVE niet wil investeren in digitale bediening van de buitendeur, heeft de zorgverlening en daarmee de cliënt een probleem. “De digitale bediening van de buitendeur is noodzakelijk voor zorgverlening in acute situaties” zegt Schep. “Als een VVE daar niet in wil investeren, wordt het lastiger om daar op deze wijze goede zorg te leveren.”

Belang van de cliënt voor ogen

Paul van Gennip en Mark van Driest zijn er trots op dat de tien zorgaanbieders en het zorgkantoor elkaar hebben gevonden. Van Driest: “We zijn erin geslaagd om met elkaar het belang van de cliënt en het gezamenlijk belang voor ogen te houden.” Dat was soms best ingewikkeld, aldus Van Gennip, “maar het resultaat is dat we een efficiënter en veiliger systeem krijgen.”

De app kan zodanig worden geprogrammeerd dat alleen een specifieke medewerker op bepaalde tijden toegang tot de woning heeft. Er wordt ook gelogd wanneer en door wie de deur geopend is. Bewoners kunnen ervoor kiezen om bijvoorbeeld mantelzorgers toe te staan de app te gebruiken, zodat ook zij naar binnen kunnen. “Als de sleutelkastjes weg zijn, kun je ook niet meer zien waar kwetsbare mensen wonen”, merkt Van Driest op.

Kleine stappen op weg naar consensus

Succesfactoren waren volgens de bestuurders onder meer betrokkenheid van de organisaties. Het proces rond het regioplan heeft een impuls gegeven aan het vertrouwen en het besef dat de organisaties met elkaar een taak te vervullen hebben om de zorg goed en betaalbaar te houden. Projectmanager Schep: “Het was daarbij belangrijk om kleine stappen te zetten en steeds te streven naar consensus. Dat kost tijd, maar het is essentieel.”

Belangrijkste les

Van Gennip merkt nog op dat het beter was geweest om de woningcorporaties in een eerder stadium te betrekken. “We kwamen er pas aan het einde van de rit bij”, zegt Zwijnenburg. “Mijn tip zou zijn om sneller bij elkaar te gaan zitten met partijen die hun nek uit willen steken. En ook vroeg lijntjes te leggen naar gemeenten. Want afstemming en de processen willen nog wel eens wat tijd in beslag nemen.”

Samenwerkende organisaties elders in het land die overwegen om slimme sloten te implementeren kunnen contact opnemen met de projectorganisatie. Onder andere samenwerkingsverbanden uit Midden-Holland en Nijmegen hebben dat al gedaan. Meer weten over de slimme sloten? Neem contact op met projectleider Erik Schep: e.schep@obelon.nl