Model BRAVO! wijst aan wat belangrijk is in begeleiding

In de gehandicaptenzorg is er een wildgroei aan begeleidingsmethodieken die slechts beperkt onderzocht zijn. Zorgorganisatie Talant bestudeerde een aantal van deze methodieken op werkzame elementen. Ook vroegen zij aan betrokkenen wat nu echt belangrijk is in de begeleiding. Dit leidde tot het basisbegeleidingsmodel BRAVO! en een slim implementatietraject.

Letters BRAVO!

‘BRAVO! staat voor Betrouwbaar, Respectvol, Afstemmen en aansluiten, Veilig vrijheid geven en Ontdekken stimuleren,’ vertelt orthopedagoog Maaike Baron. Ze is behandelaar bij verschillende woongroepen van Talant. Daarnaast werkt ze als onderzoeker voor de zorgorganisatie. Het onderzoeksbureau Toegepast Gezondheidsonderzoek (TGO) van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) deed onderzoek naar de bestaande methodieken in de gehandicaptenzorg. Baron: ‘Hieruit is gebleken dat er ruim 100 methodieken in Nederland bestaan. Slechts 39 methodieken bleken goed theoretisch onderbouwd en daarvan zijn er maar 4 onderzocht op effectiviteit. Mijn implementatie-onderzoek is het vervolg op dit TGO-onderzoek waarbij ik begeleid word door TGO-onderzoeker Jeanet Landsman.’

Belangrijke woorden

Talant wilde meer inzicht en overzicht in methodieken. Baron: ‘Samen met het UMCG hebben we gekeken wat belangrijke elementen zijn in de begeleiding. We hebben hiervoor literatuuronderzoek gedaan. Daarnaast hebben we gevraagd aan begeleiders, gedragsdeskundigen, ouders en leidinggevenden wat zij nu belangrijk vinden. Uiteindelijk zijn we door de gesprekken en het literatuuronderzoek op een lijst met belangrijke woorden gekomen. Dat werd de basis van het basisbegeleidingsmodel BRAVO!’

Prikkelen

Baron: ‘De letters van BRAVO! gebruiken we om te kijken naar waar nog meer aandacht voor kan zijn binnen Talant. Bijvoorbeeld voor de letter O “Ontdekken stimuleren”. Wellicht zijn er begeleiders die het moeilijk vinden om cliënten nieuwe ervaringen op te laten doen, omdat dit mogelijk risico’s met zich mee kan brengen en tot onveilige situaties kan leiden. De vraag is dus hoe we cliënten hier meer ruimte in kunnen geven. En welke afwegingen je daarin als begeleider en team in kunt maken. We willen begeleiders prikkelen om hierover na te denken.’

Begeleiders zijn mede-onderzoekers

Vervolgens kijken we hoe we ervoor zorgen dat zo’n model ook echt landt bij begeleiders. Baron: ‘Op dit moment voeren we participatief onderzoek uit dat 2 jaar duurt. Groot voordeel is dat we hierdoor kunnen reageren en bijstellen op wat we tegenkomen. We hebben het model geïntroduceerd bij 3 pilotteams. We zien de begeleiders hierin als mede-onderzoekers. We vragen aan hen: “Wat hebben jullie nodig zodat BRAVO! ook echt onderdeel wordt in jullie gesprekken met mensen met een beperking en hun naasten?”’

Kletspot, BRAVO!-waaier en video-opnames

‘Begeleiders komen daarin zelf ook met ideeën. Bijvoorbeeld de Kletspot. Hierin stop je briefjes met vragen per letter. Een cliënt of naaste kan dan een briefje trekken. Daarop staat dan bijvoorbeeld de vraag: “Wat versta jij onder betrouwbaarheid?” Zo ga je op een speelse manier met elkaar in gesprek. Ook ontwikkelen we een BRAVO!-waaier. Een waaier werkt goed omdat je deze er makkelijk bij kunt pakken tijdens een gesprek. Tot slot maken we gebruik van video-opnames tussen begeleiders en mensen met een beperking. Zo kunnen we kijken wat werkt en goed aanslaat en daar leren we weer van.’

E-learning en scholing

‘Daarnaast willen we een e-learning ontwikkelen waar we nieuwe subsidie van een zorgverzekeraar voor toegekend hebben gekregen. Daarvoor willen we 8 persona’s beschrijven die in verschillende mate beperkt zijn. Zo kan een begeleider straks de persona met een licht verstandelijke beperking aanklikken, als dat de groep is waarmee hij werkt. De scholing ontwikkelen we met de begeleiders. Daarbij willen we enthousiaste begeleiders van pilotlocaties ook een rol geven in de implementatie van BRAVO! Wij denken dat het goed werkt als zij BRAVO! overbrengen op hun collega’s in andere teams.’

Implementatie hele organisatie

‘Uiteindelijk hopen we straks een implementatieplan te schrijven voor de hele organisatie. Een stappenplan maakt daar dan deel van uit en gedragsdeskundigen zullen een belangrijke rol spelen bij het implementatieproces. BRAVO! kan bij Talant zorgen voor meer eenduidigheid, maar we zien het model vooral als fundament. Als begeleiders nog meer nodig hebben, bieden we dat ook aan. Soms is er aanvullend ook een andere methode nodig zoals LACCS of Triple C.’

Toekomstplannen

Tot slot de vraag of andere organisaties ook met BRAVO! aan de slag kunnen. Baron: ‘In eerste instantie ontwikkelen we BRAVO! voor Talant. Maar het streven is wel om het uiteindelijk ook bij andere organisaties te gaan inzetten. Andere organisaties hebben immers eveneens met een wildgroei aan methodieken te maken en hebben ook behoefte aan meer eenduidigheid.’

Over Talant

Talant is een van de deelnemers aan het tweejarige traject ‘Begeleiding à la carte’ waarin aanbieders van gehandicaptenzorg binnen lerende netwerken hun praktijkervaringen delen in persoonsgerichte zorg. Daarnaast stellen zij praktische kennis beschikbaar voor de hele sector. In een coachingstraject op maat onderzoekt Talant hoe zij innovatie op een efficiënte manier geschikt kunnen maken in het proces van implementatie en vernieuwing.