Uitvoering van Wet langdurige zorg kent nog uitdagingen

Samen met KPMG onderzochten we wat de ervaringen van zorgprofessionals, cliënten, mantelzorgers en zorgmanagers zijn met de uitvoering van de Wet langdurige zorg (Wlz) binnen de sectoren Verpleging en Verzorging (V&V) en de Gehandicaptenzorg (GHZ). De resultaten zijn gebundeld in de Wlz evaluatie.

Zorgorganisaties besteden sinds de invoering van de Wlz meer aandacht aan eigen regie en zeggenschap voor de cliënt, bijvoorbeeld in de zorgplanbespreking en door onafhankelijke cliëntondersteuning. Ook zorgprofessionals hechten veel waarde aan de zorgplanbespreking. Het is een moment om stil te staan bij de wensen van de cliënt. Maar in de praktijk worden de instrumenten niet optimaal gebruikt. Het zorgplan blijkt niet altijd toegankelijk en leesbaar volgens cliënten en mantelzorgers. En het merendeel van de zorgprofessionals, cliënten en mantelzorgers weet niet wat de onafhankelijke cliëntondersteuning inhoudt.

Cliënten hechten minder waarde aan de instrumenten. Zij willen vooral een zinvolle daginvulling, een prettige woonomgeving en het leren en behouden van vaardigheden. Dat vergroot hun gevoel van eigenwaarde, van meedoen in de maatschappij en het contact met anderen.

Meerwaarde sociaal netwerk en vrijwilligers

Uit het onderzoek blijkt dat er sinds de Wlz meer aandacht is voor het betrekken van mantelzorgers en vrijwilligers. Volgens het merendeel van de zorgprofessionals en cliënten draagt dit bij aan betere kwaliteit van leven van de cliënt. Zorgprofessionals zien nog wel ruimte voor verbetering. Vooral overbelasting van de mantelzorger is een knelpunt. Dit lijkt vooral te spelen in de sector Verpleging en Verzorging. Ook blijkt het niet eenvoudig voldoende vrijwilligers te werven, vooral niet in de gehandicaptenzorg.

‘Een van de doelstellingen van de Wlz is om het sociaal netwerk meer te betrekken bij de zorg voor cliënten. Uit dit onderzoek is onder andere gebleken dat het niet altijd vanzelfsprekend is dat je de familie of het netwerk kunt betrekken. Soms is de relatie tussen familieleden gebrekkig of is er sprake van overbelasting van het sociaal netwerk. Dan kan je niet altijd een beroep doen op het netwerk van de cliënt', aldus dr. Henk Herman Nap, senior onderzoeker.

Meer aandacht voor kwaliteit van leven en regie

Meer aandacht voor kwaliteit van leven en bevorderen van eigen regie van cliënten vergt de nodige inspanningen van zorgprofessionals. Ze ervaren een spanningsveld tussen enerzijds de wil om de regie bij de cliënt te leggen en anderzijds het risico op onveilige zorg. Dit vraagt om maatwerk. Zorgprofessionals gaven aan dat daar meer ruimte voor is.

Onderdeel van landelijke evaluatie Hervorming Langdurige Zorg

Het onderzoek is in 2016 uitgevoerd en maakt deel uit van de landelijke evaluatie van de Hervorming Langdurige Zorg (HLZ) die het Sociaal Cultureel Planbureau op verzoek van het ministerie van VWS uitvoert. Voor de publicatie over de Verzorging en Verpleging en de Gehandicaptenzorg hebben we samen met KPMG gesproken met vrijwilligers, mantelzorgers en cliënten, zorgprofessionals en zorgmanagers van 100 zorglocaties. KPMG en Tranzo onderzochten de ervaringen met de uitvoering van de Wlz in de GGZ.